Tài liệu y học hạt nhân_p4

Tham khảo tài liệu tài liệu y học hạt nhân_p4, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu y học hạt nhân_p4 Y Häc H¹t Nh©n 20051.2. §å thÞ chuÈn §å thÞ chuÈn l ®−êng cong biÓu diÔn mèi t−¬ng quan gi÷a ho¹t ®é phãng x¹ c¸cth nh phÇn (trªn trôc tung) v nång ®é chÊt cÇn ®Þnh l−îng (trªn trôc ho nh). §Ó x©ydùng ®å thÞ chuÈn cÇn t¸ch riªng phÇn liªn kÕt (B) v phÇn tù do (F), sau ®ã ®o ho¹t ®éphãng x¹ cña tõng phÇn. Ho¹t ®é phãng x¹ cã thÓ biÓu thÞ theo c¸c tû sè B/F, F/B, B/B0 hoÆc B/TC trong®ã: - B0 : ho¹t ®é phÇn B khi kh«ng cã chÊt cÇn ®Þnh l−îng. - TC (Total count) : ho¹t ®é tæng cña c¶ hai phÇn B + F. §å thÞ sÏ cã c¸c d¹ng kh¸c nhau tuú thuéc v o c¸c tû sè biÓu diÔn v th−íc ®otrªn trôc täa ®é. HiÖn nay ®Ó tiÖn cho viÖc tÝnh to¸n v xö lý c¸c kÕt qu¶ b»ng c¸cch−¬ng tr×nh trªn computer ng−êi ta ® biÓu diÔn ®å thÞ chuÈn b»ng gi¸ trÞ logit trong [B / B0 ] Logit ( B / B0 ) = log e [1 − B / B0 ]®ã:2. C¸c th nh phÇn c¬ b¶n trong ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ Cã 3 th nh phÇn chñ yÕu trong hÖ thèng ®Þnh l−îng phãng x¹ miÔn dÞch: - Kh¸ng nguyªn ®¸nh dÊu. - Kh¸ng thÓ (chÊt g¾n ®Æc hiÖu). - HÖ thèng t¸ch phÇn F v phÇn B.2.1. Kh¸ng nguyªn ®¸nh dÊu (Tracer)2.1.1. Kh¸ng nguyªn Protein, glucoprotein, peptit cã träng l−îng ph©n tö 3000 Dalton hay lín h¬n lnh÷ng kh¸ng nguyªn tù nhiªn v cã tÝnh g©y miÔn dÞch (t¹o kh¸ng thÓ). C¸c steroid,c¸c hormon gi¸p, prostaglandin v mét sè thuèc cã träng l−îng ph©n tö nhá tuy cã tÝnhkh¸ng nguyªn nh−ng kh«ng cã tÝnh g©y miÔn dÞch (kh¸ng nguyªn kh«ng ho n to n) v®−îc gäi l hapten. §Ó t¹o ®−îc kh¸ng thÓ, c¸c kh¸ng nguyªn n y cÇn ®−îc g¾n víimét prorotein thÝch hîp nh− albumin, globulin, polylysin hoÆc c¸c chÊt cã träng l−îngph©n tö cao. Trong thùc tÕ protein th−êng ®−îc sö dông ®Ó g¾n víi hapten l albuminhuyÕt thanh bß. S¬ ®å d−íi ®©y m« t¶ sù liªn kÕt cña hapten víi protein ®Ó t¹o th nh phøc hîp cãtÝnh kh¸ng nguyªn ho n to n. + Hapten + Albumin huyÕt thanh bß (Hapte - albumin) = kh¸ng nguyªn2.1.2. Kh¸ng nguyªn ®¸nh dÊu phãng x¹ C¸c kh¸ng nguyªn ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹ dïng trong kü thuËt RIA gäi l tracer.Kh¸ng nguyªn ®¸nh dÊu ph¶i ®Æc biÖt tinh khiÕt v cã ho¹t ®é riªng cao v× c¸c tÝnhchÊt n y sÏ quyÕt ®Þnh ®é ®Æc hiÖu v ®é nh¹y cña phÐp ®Þnh l−îng. C¸c ®ång vÞ phãng x¹ (§VPX) thÝch hîp dïng ®Ó ®¸nh dÊu kh¸ng nguyªn cÇn cã 3®Æc tÝnh c¬ b¶n sau ®©y:- Cã ho¹t ®é riªng tèi thiÓu ®ñ cao ®Ó ®¶m b¶o ®é nh¹y cña ph¶n øng.- G¾n t−¬ng ®èi dÔ d ng v o chÊt cÇn ®¸nh dÊu.- Thêi gian b¸n huû kh«ng qu¸ ng¾n hoÆc kh«ng qu¸ d i. C¸c §VPX th−êng ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh dÊu l : 125I, 131I, 3H, 57Co, 32P, 35S. Trongthùc tÕ 125I cã thêi gian b¸n r t−¬ng ®èi d i (60 ng y) nªn th«ng dông nhÊt. C¸c Y Häc H¹t Nh©n 2005§VPX cã thÓ l c¸c nguyªn tè cÊu tróc nªn ph©n tö kh¸ng nguyªn, trong qu¸ tr×nh®¸nh dÊu chóng cã thÓ thay thÕ mét nguyªn tè ® cã trong ph©n tö kh¸ng nguyªn hoÆcg¾n thªm v o trong cÊu tróc cña chóng. §èi víi c¸c hormon ®a peptit, c¸ch ®¸nh dÊu chÝnh l dïng 125I hoÆc 131I. §Ó t¨ngkh¶ n¨ng g¾n ièt v o ph©n tö protein cÇn oxy ho¸ ièt víi chÊt xóc t¸c l cloramin T ®Ót¹o I0 tõ I - (v× chØ cã ièt tù do ë møc oxy ho¸ cao míi cã kh¶ n¨ng g¾n chÆt víiprotein). Ph−¬ng thøc ®¸nh dÊu n y cÇn ph¶i ®−îc tiÕn h nh thËn träng ®Ó kh«ng l mthay ®æi thuéc tÝnh sinh häc cña hîp chÊt nhÊt l thuéc tÝnh miÔn dÞch hay c¸c thuéctÝnh sinh häc ®Æc biÖt kh¸c. Víi c¸c chÊt phi peptit, ®¸nh dÊu ®ång vÞ phãng x¹ v o cÊu tróc ph©n tö b»ngph−¬ng ph¸p sinh tæng hîp (VÝ dô: 3H - cortisol, 57Co - cyanocobalamin, 125I hoÆc I - triodothyronin v thyroxin).131 Trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n, c¸c hîp chÊt ®¸nh dÊu th−êng bÞ hai ¶nh h−ëng sau:- Thay ®æi cÊu tróc do n¨ng l−îng bøc x¹ trong ph©n tö kh¸ng nguyªn, ®Æc biÖt ®èivíi c¸c kh¸ng nguyªn cã träng l−îng ph©n tö thÊp.- C¸c §VPX cã thÓ t¸ch khái hîp chÊt ®¸nh dÊu l m gi¶m ho¹t ®é phãng x¹ cñachóng v gi¶i phãng c¸c §VPX ë d¹ng tù do dÉn ®Õn sai lÖch kÕt qu¶ chÈn ®o¸n. V×vËy cÇn kiÓm tra ®é tinh khiÕt ho¸ phãng x¹ cña c¸c hîp chÊt ®¸nh dÊu tr−íc khi södông. Theo lÝ thuyÕt ®Ó b¶o qu¶n c¸c hîp chÊt ®¸nh dÊu phãng x¹ chØ cÇn pha lo ng ®Ótr¸nh bøc x¹ ion ho¸. Nh−ng ®iÒu n y kh«ng thÓ ¸p dông cho c¸c hîp chÊt ®¸nh dÊutrong RIA. V× vËy ng−êi ta ph¶i dïng c¸c lo¹i dung m«i ®Æc biÖt ®Ó b¶o qu¶n nh»mgi¶m hiÖu øng cña bøc x¹ ion ho¸. NhiÖt ®é còng rÊt quan träng ®èi víi ®é bÒn v÷ngcña hîp chÊt ®¸nh dÊu. ë nhiÖt ®é cao, ièt phãng x¹ dÔ t¸ch ra khái hîp chÊt ®¸nh dÊu,nhiÖt ®é thÊp qu¸ còng dÔ g©y biÕn tÝnh kh¸ng nguyªn v ph¸ huû liªn kÕt. Do vËy chØ 0nªn b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é + 4 C.2.2. Kh¸ng thÓ (chÊt g¾n ®Æc hiÖu) HÇu hÕ ...