VỀ VIỆC SOẠN GIÁO ÁN LỊCH SỬ THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Nâng cao chất lượng dạy học nói chung, giờ học Lịch sử nói riêng là mục tiêu phấn đấu của các thầy cô giáo trong nhà trường hiện nay. Đó là kết quả của sự suy nghĩ, tìm tòi, vận dụng những nguyên lý về phương pháp dạy học với nghệ thuật sư phạm trong thực tiễn giáo dục. Quá trình chuẩn bị giờ học - soạn giáo án là nhân tố đầu tiên có vai trò quan trọng đối với hiệu quả giờ học. Vậy chuẩn bị một giáo án như thế nào cho tốt, nhất là đối...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
VỀ VIỆC SOẠN GIÁO ÁN LỊCH SỬ THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VỀ VIỆC SOẠN GIÁO ÁN LỊCH SỬ THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Nâng cao chất lượng dạy học nói chung, giờ học Lịch sử nói riêng làmục tiêu phấn đấu của các thầy cô giáo trong nhà trường hiện nay. Đó là kếtquả của sự suy nghĩ, tìm tòi, vận dụng những nguyên lý về phương phápdạy học với nghệ thuật sư phạm trong thực tiễn giáo dục. Quá trình chuẩn bịgiờ học - soạn giáo án là nhân tố đầu tiên có vai trò quan trọng đối với hiệuquả giờ học. Vậy chuẩn bị một giáo án như thế nào cho tốt, nhất là đối vớigiáo án theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh?I. MỘT SỐ YÊU CẦU CƠ BẢN ĐỐI VỚI MỘT GIÁO ÁN MÔN LỊCHSỬ Giáo án là bản kế hoạch về một tiết lên lớp trong đó nêu rõ các bướcchủ yếu của giáo viên (GV) và học sinh (HS) phải thực hiện trên lớp; đồngthời cũng nêu một cách vắn tắt nội dung và phương pháp của dạy học nhằmđạt được mục đích cụ thể và rõ ràng mà GV đã xác định theo yêu cầu củachương trình học. Như vậy, giáo án bao gồm không chỉ nội dung, phương pháp dạy học,mà cả cách tổ chức hoạt động của GV và HS, như bản thiết kế của thầy vềmột bài giảng. Giáo án có thể viết một cột hoặc chia thành hai cột (một bênlà nội dung những kiến thức cơ bản HS cần ghi, một bên là công việc màthầy và trò cần tiến hành theo hướng tích cực hoá việc dạy học). Điều nàyphụ thuộc rất nhiều vào năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và sự sáng tạo củathầy. Để soạn giáo án tốt, GV cần tiến hành các công việc sau: Trước hết, cần xác định loại bài và vị trí của bài trong khóa trình đểcó nội dung và phương pháp dạy học phù hợp. Ví như, khi soạn bài “Cách mạng tư sản Pháp 1789”, GV phải xácđịnh rõ loại bài này và vị trí của bài trong khóa trình Lịch sử lớp 10 theochương trình chuẩn. Đây là bài trình bày và tiếp nhận kiến thức mới, tiếp saucác cuộc cách mạng tư sản đã học và đây là cuộc cách mạng tư sản triệt đểnhất mà Lê-nin gọi là cuộc “Đại cách mạng”. Quần chúng đã làm cho cáchmạng thắng lợi và đưa cách mạng phát triển theo đường đi lên đạt đến đỉnhcao của nó là nền chuyên chính dân chủ cách mạng Gia-cô-banh đã hoànthành đầy đủ các nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản dân chủ. Nó đãmở ra thời kì thắng lợi và củng cố chủ nghĩa tư bản ở các nước tiên tiến châuÂu, châu Mĩ. Nó thức tỉnh các lực lượng dân tộc, dân chủ và tiến bộ đứnglên chống phong kiến chuyên chế, chống chế độ thực dân. Như vậy, bài nàycó một vị trí quan trọng trong giúp HS nắm vững hơn khái nhiệm “cáchmạng tư sản”, được hình thành từ bài “Cách mạng Nê-đéc-lan thế kỉ XVI”,hiểu nhận thức được nguyên nhân sâu xa, duyên cớ trực tiếp, các hình thứckhác nhau của cuộc cách mạng tư sản, kết quả ý nghĩa của mỗi cuộc cáchmạng. Trên cơ sở ấy giáo dục HS lòng kính trọng, niềm tin vào sự sáng tạocủa quần chúng nhân dân trong cách mạng, phát triển ở các em năng lựcnhận thức, kĩ năng tư duy về tính tất yếu của sự phát triển xã hội theo quyluật. Thứ hai, phải xác định rõ mục tiêu (mục đích yêu cầu) của bài học,gồm có các nhiệm vụ về nhận thức (giáo dưỡng), giáo dục và phát triển.Đây là công việc khó và phức tạp, quyết định hiệu quả của các công việctiếp theo khi soạn bài. Về nhiệm vụ giáo dưỡng, GV phải tìm hiểu nội dung bài viết trongsách giáo khoa (SGK), hướng dẫn của sách giáo viên (SGV) để xác địnhnhững đơn vị kiến thức của bài học với những sự kiện cơ bản niên đại,phương pháp truyền thụ thích hợp làm sáng tỏ nội dung cần học. Để xác định nhiệm vụ giáo dục của bài, GV cần căn cứ vào nhiệm vụgiáo dục chung của khóa trình và nội dung cụ thể của bài. Như vậy sẽ khôngrơi vào công thức giáo điều và việc tiến hành giáo dục tư tưởng, thái độ,phẩm chất, đạo đức của từng bài có hiệu quả thiết thực. Muốn xác định nhiệm vụ phát triển, GV nên dựa vào nội dung đặctrưng bộ môn, nội dung bài học mà xác định những kĩ năng tư duy về thựchành (vận dụng kiến thức đã học để tiếp thu kiến thức mới và vận dụng vàocuộc sống). Tổng hợp các yêu cầu trên, chúng ta xác định một cách toàn diện cụthể mục tiêu bài học, chỉ đạo nội dung, phương pháp dạy học. Thứ ba, phải xây dựng đề cương và viết giáo án. Để xây dựng đề cương bài học, GV phải xem xét mối tương quan giữabài viết của SGK với nội dung bài giảng. Căn cứ vào nội dung chính của bài(đã xác định), thời gian của tiết học, GV xác định khối lượng thông tin HScần nắm, mức độ lĩnh hội các thông tin này (những sự kiện cần đi sâu, sựkiện đi lướt và những sự kiện hướng dẫn HS về nhà đọc), các phương tiệnhọc tập (tài liệu tham khảo, đồ dùng trực quan...). Nội dung bài soạn cần tránh lối dạy học nhồi nhét kiến thức, kiểu cổđộng giáo dục bằng những “khẩu hiệu chính trị” không xuất phát từ sự kiệnlịch sử cụ thể. Bài soạn phải thể hiện được c ...