Bài giảng Thương mại điện tử - Chương 1: Tổng quan về thương mại điện tử (40tr)

Bài giảng Thương mại điện tử - Chương 1: Tổng quan về thương mại điện tử trình bày tới người học các khái niệm về thương mại điện tử (TMĐT), quá trình và xu hướng phát triển TMĐT, đặc trưng của TMĐT, lợi ích của TMĐT, các hình thức ứng dụng của thương mại điện tử. Mời các ban cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Thương mại điện tử - Chương 1: Tổng quan về thương mại điện tử (40tr) CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 1.1. Khái niệm TMĐT Sự phát triển và hoàn thiện của kỹ thuật số đã đƣa tới cuộc cách mạng số hoá, thúc đẩy sự ra đời của nền kinh tế số và xã hội thông tin trong đó nổi lên hai nhân tố đi kèm với nhau, đó là vai trò chiếm ƣu thế của thông tin (1) cùng một hình thức thực thi thƣơng mại mới - thƣơng mại điện tử (2). ở một mức chung nhất, ta có thể hiểu thƣơng mại điện tử là một hình thức thƣơng mại mới, khác hẳn với hình thức truyền thống với đặc điểm nổi bật là chủ yếu dựa trên các phƣơng tiện điện tử. Tuy nhiên, hiểu thƣơng mại điện tử là một hình thức mới của thƣơng mại dƣờng nhƣ còn quá chung chung. Để có thể nghiên cứu sâu hơn về thƣơng mại điện tử, ta cần phải đi tìm hiểu những khái niệm cụ thể hơn về nó. Hiện nay, trên thế giới, có nhiều quan điểm khác nhau về thƣơng mại điện tử, nhƣng tựu trung lại có hai quan điểm lớn sau đây: Theo nghĩa rộng: Trong Luật mẫu về Thƣơng mại điện tử của Ủy ban Liên hợp quốc về Luật thương mại quốc tế (UNCITRAL), thuật ngữ thƣơng mại đƣợc diễn giải theo nghĩa rộng để bao quát các vấn đề phát sinh từ mọi quan hệ mang tính chất thƣơng mại dù có hay không có hợp đồng. Theo quan điểm này, thƣơng mại điện tử bao gồm tất cả các quan hệ mang tính thƣơng mại nhƣ các giao dịch liên quan đến việc cung cấp hoặc trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ, thỏa thuận phân phối, đại diện hoặc đại lý thƣơng mại, ủy thác hoa hồng, cho thuê dài hạn, xây dựng các công trình, tƣ vấn, đầu tƣ, cấp vốn, liên doanh…; các hình thức khác về hợp tác công nghiệp hoặc kinh doanh; chuyên chở hàng hóa hay hành khách bằng đƣờng biển, đƣờng không, đƣờng sắt hoặc đƣờng bộ. Nhƣ vậy, có thể thấy rằng phạm vi của thƣơng mại điện tử hiểu theo nghĩa này là rất rộng, nó bao quát hầu hết các lĩnh vực hoạt động kinh tế. Việc mua bán hàng hóa và dịch vụ chỉ là một trong hàng ngàn lĩnh vực áp dụng của thƣơng mại điện tử mà thôi. Ủy ban Châu Âu đƣa ra định nghĩa về thƣơng mại điện tử nhƣ sau: thƣơng mại điện tử đƣợc hiểu là việc thực hiện hoạt động kinh doanh qua các phƣơng tiện điện tử. Nó dựa trên việc xử lý và truyền dữ liệu điện tử dƣới dạng text, âm thanh và hình ảnh. Thƣơng mại điện tử gồm nhiều hành vi, trong đó có các hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ qua phƣơng tiện điện tử, giao nhận các nội dung kỹ thuật số trên mạng, chuyển tiền điện tử, mua bán cổ phiếu điện tử, vận đơn điện tử, đấu giá thƣơng mại, hợp tác thiết kế, mua sắm công cộng, tiếp thị trực tiếp tới ngƣời Bài Giảng TMĐT Page 1 tiêu dùng và các dịch vụ sau bán hàng. Thƣơng mại điện tử đƣợc thực hiện đối với cả lĩnh vực kinh doanh hàng hóa hữu hình (ví dụ nhƣ hàng tiêu dùng, các thiết bị y tế chuyên dụng) và kinh doanh dịch vụ (ví dụ nhƣ dịch vụ cung cấp thông tin, dịch vụ pháp lý, tài chính); các hoạt động kinh doanh mới (ví dụ nhƣ siêu thị ảo trên mạng) và các hoạt động công ích (nhƣ chăm sóc sức khỏe, giáo dục ). Tóm lại, theo nghĩa rộng thì thương mại điện tử có thể được hiểu là các giao dịch tài chính và thương mại bằng các phương tiện điện tử. Nếu hiểu thƣơng mại điện tử theo phƣơng diện này, thƣơng mại điện tử không phải là một vấn đề mới mẻ với chúng ta. Bởi vì những giao dịch điện tử, đƣợc thực hiện thông qua các phƣơng tiện thông tin liên lạc đã tồn tại hàng vài chục năm nay (fax, telex…) và đã trở nên rất quen thuộc với chúng ta. Quả vậy, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp lớn đã áp dụng hình thức thƣơng mại điện tử theo nghĩa này từ giữa những năm 60 của thế kỷ 20. Các giao dịch kinh doanh giữa các doanh nghiệp kiểu B to B (Business to Business) đã đƣợc triển khai trên các phƣơng tiện điện tử nhƣ mạng nội bộ, truyền thông…Trong đó, trao đổi dữ liệu điện tử – EDI (viết tắt của Electronic data interchange) trên mạng chuyên dùng là cách giao dịch điển hình. Các ngân hàng thì thƣờng xuyên dùng các mạng chuyên dùng trong việc chuyển khoản điện tử –EFT (viết tắt của Electronic funds transfer)- một dạng dữ liệu điện tử cho biết số tiền hoán đổi giữa các ngân hàng hoặc liên quan đến tài chính. Các mạng chuyên dụng trên là một phƣơng tiện điện tử rất hữu dụng, mặc dù chúng chỉ tồn tại trong sự kết nối giữa các doanh nghiệp lớn. Trên thực tế chỉ có rất ít các doanh nghiệp (chủ yếu là các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực tài chính, ngân hàng) tham gia kết nối để tổ chức các giao dịch kiểu này. Internet ra đời, và ngay sau đó nó phát triển nhanh chóng cả theo nghĩa tăng độ phủ ra toàn cầu và năng lực phục vụ, đồng thời ngày càng trở nên phổ biến, quen dùng hơn trong mọi cộng đồng dân cƣ. Thƣơng mại điện tử đã thực sự thu hút của cả ngƣời tiêu dùng cá thể và mọi doanh nghiệp lớn nhỏ. Internet đã làm thay đổi nhiều cách thức tổ chức kinh doanh. Ngày càng có nhiều doanh nghiệp sử dụng Internet. Hoạt động thƣơng mại giữa các doanh nghiệp trên Internet cũng gia tăng. Chính sự phát triển kỳ diệu này đã làm nảy sinh khái niệm thƣơng mại điện tử theo nghĩa hẹp mà chúng ta sẽ nghiên cứu dƣới đây. Theo nghĩa hẹp Thương mại điện tử, hiểu theo nghĩa hẹp, bao gồm các hoạt động thương mại được thực hiện thông qua mạng internet. Các tổ chức nhƣ Tổ chức thương mại thế giới (WTO), Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế (OECD) đƣa ra khái niệm về thƣơng mại điện tử theo hƣớng này. Bài Giảng TMĐT Page 2 Theo Tổ chức Thương mại thế giới, thƣơng mại điện tử đƣợc hiểu bao gồm việc sản xuất, quảng cáo, bán hàng và phân phối sản phẩm đƣợc mua bán và thanh toán trên mạng Internet, nhƣng đƣợc giao nhận một cách hữu hình. Khái niệm về thƣơng mại điện tử do Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế của Liên Hợp quốc (OECD) đƣa ra là: thƣơng mại điện tử đƣợc định nghĩa sơ bộ là các giao dịch thƣơng mại dựa trên truyền dữ liệu qua các mạng truyền thông n ...