Co thắt phế quản do gắng sức – một góc nhìn mới

EIB rất thường gặp ở các vận động viên và bệnh nhân hen phế quản, nhưng vẫn còn bị bỏ sót chẩn đoán khá nhiều. Bài viết trình bày các nội dung chính sau: Sinh bệnh học EIB, triệu chứng và chẩn đoán EIB, dự phòng và điều trị EIB.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Co thắt phế quản do gắng sức – một góc nhìn mới TỔNG QUANCO THẮT PHẾ QUẢN DO GẮNG SỨC – MỘT GÓC NHÌN MỚI DS. NGUYỄN VIẾT TRUNG BS. CKII. LƯƠNG VÕ QUANG ĐĂNG1. ĐẶT VẤN ĐỀ và nó cũng chỉ điểm cho sự kiểm soát henKhái niệm Hen khởi phát do gắng sức chưa đầy đủ (2). Cho đến nay thì định nghĩa(Excercises Induced Asthma) đã được mới nhất về EIB là tình trạng co hẹp đườngbiết đến từ rất lâu, thậm chí từ trước công thở cấp tính (xảy ra tạm thời và có hồi phục)nguyên, đó là việc vận động gắng sức có xảy ra sau khi vận động gắng sức (4, 5) . EIB cóthể gây ra các triệu chứng hen ở một số thể xảy ra trong hoặc sau khi vận động gắngbệnh nhân. Tuy nhiên, khái niệm này chỉ sức (5).trở nên phổ biến và được quan tâm vào thập EIB có thường gặp không?niên 60 và 70 thế kỷ trước, khi có các báo Tần suất EIB trong dân số chung giao độngcáo giải thích được cơ chế phản ứng của từ 5 – 20% (1). Ở trẻ em, tỉ lệ này là từ 3,1 –đường thở với việc vận động và ảnh hưởng 16,0% (3). Ở bệnh nhân hen, tần suất EIB cócủa các thuốc lên hen khởi phát do gắng sức thể lên tới 90% (1). Đặc biệt, tỉ lệ EIB cao hơn(1) . Mãi đến năm 2010, hội đồng các chuyên ở các bệnh nhân hen nặng hoặc kiểm soát hengia đã họp và thống nhất lần đầu tiên đưa kém. Ở vận động viên chuyên nghiệp, tỉ lệra thuật ngữ co thắt phế quản do gắng sức EIB từ 30 – 70% (1), tùy thuộc vào từng môn(Excercises Induced Bronchoconstriction – thể thao, điều kiện môi trường và cường độEIB) thay cho hen khởi phát do gắng sức, gắng sức tối đa của môn đó (6).bởi vì thực ra tập thể dục (hay gắng sức)không gây ra hen mà chỉ gây ra co thắt phế Việc vận động thể lực thường xuyên giúpquản (2). cải thiện kết cục của hen (7,8), nhưng EIB lại khiến bệnh nhân hen cả người lớn và trẻ emCo thắt phế quản do gắng sức là gì? hạn chế việc tập thể dục, đặc biệt ở ngườiCo thắt phế quản do gắng sức (EIB) được trưởng thành lên tới gần 50% (9,10) (hình 1).định nghĩa là tình trạng hẹp tạm thời các Không những hạn chế vận động thể lực, EIBđường dẫn khí nhỏ xảy ra sau khi vận động còn ảnh hưởng xấu đến cảm xúc của bệnhgắng sức. EIB có thể xảy ra trên bệnh nhân nhân (hình 1)(9). EIB có thể biểu hiện triệucó hen hoặc không có hen dựa trên hô hấp ký chứng từ nhẹ, giới hạn vận động thể lực, đến(3) . Nếu đi kèm với Hen, EIB là 1 chỉ định để co thắt phế quản nặng dẫn đến suy hô hấp vàbắt đầu dùng thuốc kiểm soát thường xuyên thậm chí tử vong (9). 33Hô hấp số 14/2018TỔNG QUAN Hình 1. Biểu đồ bên trái: Tỷ lệ bệnh nhân hen tránh tập thể dục do EIB. Biểu đồ bên phải: Tỷ lệ bệnh nhân hen có cảm xúc bị ảnh hưởng bởi EIB2. SINH BỆNH HỌC EIB (EIB) được thể hiện qua việc đường thở trở nênKhi bệnh nhân vận động sẽ dẫn đến tăng chít hẹp hơn, tình trạng viêm tăng lên, cơ trơnthông khí, nếu không khí khô sẽ dẫn đến sự phế quản dày lên và khí bị ứ lại trong phế nangmất nước trên bề mặt biểu mô đường thở bởi khiến phế nang trương phồng (hình 2).sự bay hơi. Lúc này 2 cơ chế được kích hoạt 3. TRIỆU CHỨNG VÀ CHẨN ĐOÁN EIBlà cơ chế thẩm thấu và cơ chế nhiệt. Việc chẩn đoán EIB hiện tại đang gặp khá nhiều Cơ chế thẩm thấu: Sự mất nước của niêm khó khăn như các triệu chứng không đặc hiệu,mạc dẫn đến tế bào bị teo lại tạo nên môi mơ hồ (11). Các triệu chứng thường được chotrường ưu trương bởi sự tăng lên nồng độ của là các biểu hiện bình thường của hoạt độngcác ion Na+, Cl-, K+ nội bào, khi các tế bào gắng sức (12). Các bảng câu hỏi thường khôngbị co lại khiến giải phóng ra các chất hóa học thể chẩn đoán nếu chỉ dựa trên triệu chứng vàtrung gian gây ra co thắt phế quản, phù nề, dấu hiệu đơn thuần (11). Các vận động viên thìtăng tính thấm thành mạch, từ đó gây ra EIB. thường cố chấp (12) và cho đó là biểu hiện bình thường (12). Các chẩn đoán chỉ dựa trên các triệu Cơ chế nhiệt: Sau khi bay hơi trên bề mặt chứng được báo cáo bởi bệnh nhân thườnggây ra lạnh bề mặt niêm mạc gây ra co mạch. Sau không đáng tin cậy (3, 12, 13). Cho đến nay lưu đồđó đườ ...