Đặc điểm phân bố của ốc cối (Conus spp) tại vịnh Vân Phong Khánh Hòa

Nghiên cứu này xác định thành phần loài, đặc điểm phân bố của ốc cối tại vịnh Vân Phong (Khánh Hòa) và xây dựng bản đồ phân bố của một số loài phổ biến. Tổng số 19 loài được tìm thấy tại 10 điểm thu mẫu đại diện cho mùa khô và mùa mưa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm phân bố của ốc cối (Conus spp) tại vịnh Vân Phong Khánh Hòa Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn Soá 3/2011 THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC ĐẶC ĐIỂM PHÂN BỐ CỦA ỐC CỐI (CONUS SPP) TẠI VỊNH VÂN PHONG KHÁNH HÒA DISTRIBUTION OF CONE SNAIL (CONUS SPP) AT VAN PHONG BAY, KHANH HOA Đặng Thúy Bình, Bùi Vân Khánh, Nguyễn Thị Thu Nga Viện Ngiên cứu CNSH & MT - Trường Đại học Nha Trang TÓM TẮT Ốc cối (Conoidea) là giống ốc độc có giá trị mỹ nghệ và là nguồn dược liệu quý. Nghiên cứu này xác định thành phần loài, đặc điểm phân bố của ốc cối tại vịnh Vân Phong (Khánh Hòa) và xây dựng bản đồ phân bố của một số loài phổ biến. Tổng số 19 loài được tìm thấy tại 10 điểm thu mẫu đại diện cho mùa khô và mùa mưa. Số lượng cá thể/điểm thu mẫu vào mùa khô cao hơn mùa mưa và dao động từ 15 - 55/100m2. Các loài phổ biến là Conus textile (83 cá thể/ 8 điểm thu mẫu); C. striatus (54 cá thể/10 điểm thu mẫu); C. vexilum (42 cá thể/8 điểm thu mẫu); và C. miles (38 cá thể/6 điểm thu mẫu). Bản đồ phân bố của các loài ốc phổ biến cho thấy ốc cối hiện diện ở hầu hết các điểm thu mẫu nhưng mật độ phân bố mùa khô cao hơn mùa mưa (lần lượt là 29 - 55 và 12 - 22). Dữ liệu trên làm cơ sở cho các nghiên cứu bảo tồn nguồn lợi giống ốc cối có giá trị kinh tế và y học. Từ khóa: Conus, bản đồ phân bố, vịnh Vân Phong, ốc cối ABSTRACT The Cone snail (Conoidea) is the toxic Conus species known as precious drug. This study presents the species composition and distribution of Conus species at Van Phong Bay, Khanh hoa Province. Based on this data, the distribution of four common Conus species has been mapped. Nineteen species have been totally found at 10 sampling sites representatively for dry and rainy seasons. The number of individuals per location was found higher in dry than in the rainy seasons (29-55 and 12-22, respectively). Dominaant species are Conus textile (83 individuals/8 sampling sites); C. striatus (54 individuals/10 sampling sites); C. vexilum (42 individuals/8 sampling sites); and C. miles (38 individuals/6 sampling sites). The distribution maps show that diminant Conus species has been found in most of sampling sites, but the density is higher in dry season compared to the rainy one. These data can be used for further research on conservation of this high value and medical species. Keywords: Conus, distribution map, Van Phong Bay, Cone snail I. ĐẶT VẤN ĐỀ trong 16 quốc gia có sự đa dạng di truyền cao Bờ biển Việt Nam dài 3.260km và có hơn trên thế giới. Đa dạng sinh học của Việt Nam 3.000 đảo lớn nhỏ. Năm 1992, Trung tâm đặc trưng bởi 11.458 loài động vật, 21.017 loài quan trắc bảo tồn thế giới (World Conservation thực vật và 3.000 loài vi sinh vật. Việt Nam có Monitoring Center) đánh giá Việt Nam là một tiềm năng về kinh tế biển với khoảng 20 hệ sinh 82 ❖ TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NHA TRANG Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn Soá 3/2011 thái biển, trong đó có khoảng 11.000 loài bao tính và kiểm chứng tính chất của một số độc tố gồm 2.500 loài cá biển, 225 loài tôm, hơn 200 (http://www.vnio.org.vn/). Ngô Đăng Nghĩa và loài thủy sinh vật, gần 700 loài động vật nổi và cs (2010) đã tiến hành khảo sát, phân loại, mô 100 loài thực vật rừng ngập mặn, 15 loài cỏ biển tả đặc điểm hình thái, xây dựng mối quan hệ và hơn 6.000 loài động vật không xương sống. tiến hóa và bước đầu khảo sát độc tính của các Theo ước tính, có khoảng 1.122km rạn san hô loài ốc cối thu tại vùng biển Nam Trung bộ. Tuy phân bố từ Bắc vào Nam, 90% các loài san hô nhiên, những nghiên cứu sâu về đặc điểm phân cứng ở vùng biển Ấn Độ - Thái Bình Dương bố của ốc cối vẫn còn rất hạn chế. 2 được tìm thấy ở Việt Nam (Dang và Chu, 2005). Nghiên cứu này xác định thành phần loài Ở nước ta, ốc là một trong những nguồn và đặc điểm phân bố ốc cối ở vịnh Vân Phong lợi hải sản có mức độ phong phú về thành phần (Khánh Hòa) để xây dựng bản đồ phân bố của loài, có giá trị thực phẩm và kinh tế cao. Song một số loài ốc cối phổ biển làm cơ sở cho các những năm gần đây, tình trạng khai thác quá nghiên cứu bảo tồn nguồn lợi giống thủy sản có mức cộng với sự ô nhiễm môi trường đang giá trị kinh tế và y học. làm cho nguồn lợi ốc có chiều hướng suy giảm nghiêm trọng. Nhiều loài nhuyễn thể có giá trị cao đang có nguy cơ tuyệt chủng như ốc tù và, II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ốc đụn, ốc bàn tay, trai tai tượng, ốc vú nàng 1. Địa điểm, phương pháp thu mẫu và phân (http://www.baomoi.com/Home/DuLich/cand. loại com.vn/). Mẫu ốc cối được thu 2 lần/ năm, đại diện Ốc cối là loại động vật thân mềm, có nọc cho mùa mưa và mùa khô (tháng 5 và tháng độc, sống chủ yếu ở các vùng nước nông nhiệt 10 năm 2010) quanh đảo Hòn Lớn thuộc đới. Ở Việt Nam có hơn 76 loài (Hylleberg và vịnh Vân Phong (Khánh Hòa). Mẫu được thu Kilburm, 2003) và khoảng 500 - 700 loài được theo phương pháp lặn quan sát theo mặt cắt ghi nhận trên toàn thế giới (Nam và cs, 2009; (Transect surveys) và quan sát tự do không theo Cunha và cs, 2005). Chúng thường được khai mặt cắt (free-swimming observations) (Hodgson, thác để làm hàng mỹ nghệ và còn là nguồn thực 1998; English và cs, 1997). phẩm cao cấp ở một số quốc gia như Vanuatu, Các thông tin liên quan đến địa điểm khảo New Caledonia, Philippines. Gần đây, ốc cối còn sát (vị trí, thời gian) được mô tả và ghi chép đầy được biết đến như là một loại dược liệu quý để đủ vào sổ nhật ký thực địa làm cơ sở cho việc chữa các cơn đau mãn tính, ung thư và nhiều lập bản đồ phân bố sau này. Vị trí các mặt cắt bệnh khác (Oliverra, 2002; Terlau và Olivera, (điểm khảo sát) có diện tích khoảng 100m2 và 2004; Puillandre và cs, 2010). được xác định bằng máy định vị cầm tay GPS Những nghiên cứu về ốc cối ở Việt Nam (Magellan JPS colour tract, hệ quy chiếu GW 84, phần lớn vẫn còn ở mức độ khảo sát, thu Đài Loan). Ốc cối được định danh theo Röckel thập mẫu và tư liệu liên quan (Hylleberg và và cs (1995) và Nguyễn Ngọc Thạch (2007). Kilburm, 2003); phân loại, m ...