Nguyễn Đình Tư

Nguyễn Đình Tư (1686 - 1739) sinh ra trong một gia đình nghèo ở ngoại thành Hà Nội. Nhờ có thiên tư và ham học, ông đã đỗ tiến sĩ năm 34 tuổi. Được mời vào phủ chúa giảng sách cho các ấu chúa, ông đã để lại ảnh hưởng không nhỏ tới chúa Trịnh Doanh, người có công ổn định đất nước trong một thời gian dài. Ít có vua, chúa nào lại biếng học, lại không được dạy dỗ bởi những người thầy vừa nghiêm, vừa giỏi. Thầy dạy vua con lọt mắt vua cha, tất phải...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguyễn Đình Tư Nguyễn Đình Tư Nguyễn Đình Tư (1686 - 1739) sinh ra trong một gia đình nghèo ởngoại thành Hà Nội. Nhờ có thiên tư và ham học, ông đã đỗ tiến sĩ năm 34tuổi. Được mời vào phủ chúa giảng sách cho các ấu chúa, ông đã để lại ảnhhưởng không nhỏ tới chúa Trịnh Doanh, người có công ổn định đất nướctrong một thời gian dài. Ít có vua, chúa nào lại biếng học, lại không được dạy dỗ bởi nhữngngười thầy vừa nghiêm, vừa giỏi. Thầy dạy vua con lọt mắt vua cha, tất phảiđức độ, thực tài, học rộng nhưng không nệ sách, biết nhiều mà lại giỏi dùngcái biết mà luận việc nước, việc đời. Ở kinh thành Thăng Long đầu thế kỷ 18, có bậc thầy như thế. Nghiệpthầy cùng gia thế của ông ở vào hàng hiếm thấy ở nước ta thời trước. Ônglọt mắt chúa Trịnh Cương (1709 - 1729), nên được vời giảng sách cho ấuchúa thứ hai là Trịnh Doanh. Lúc ấy, hoàng tử thứ hai của Lê Dụ Tông làDuy Thìn (Thần), cháu gọi bà phi họ Vũ vợ Trịnh Cương bằng cô, đangđược nuôi trong cung chúa, cũng c ùng nghe giảng sách với Trịnh Doanh.Hai học trò của thầy tiến sĩ về sau một làm vua (Lê ý Tông), một làm chúa(Minh Đô Vương). Người đương thời ca ngợi: Kẻ áo vải mà làm nên bậcthầy của cả vua lẫn chúa, xưa nay hiếm có. Con gái thứ hai của ông - Nguyễn Thị Diễm - được cha dạy bảo nêntrang tài sắc, lọt mắt xanh học trò Trịnh Doanh. Năm cô 17 tuổi, còn chưalên ngôi chúa, Trịnh Doanh đã xin rước cô vào cung. Lên ngôi chúa, TrịnhDoanh phong làm Chính phi. Bà Chính phi tỏ rõ tài nhiếp chính trong cả haiđời chúa, hiếm thấy trong thời trung cổ ở ta. Bốn con trai nhà giáo cũng đều học hành thành đạt, làm quan, thanhliêm và làm nhiều việc thiện cho dân. Một gia đình nhà giáo tới năm cha concả trai lẫn gái phụ tử đồng triều, thật là hiếm lạ. ấy là chưa kể hai ngườicon gái còn lại cũng đều trở thành các Quận công phu nhân. Bậc thầy đó là Tiến sĩ, Quận công họ Nguyễn, húy là Luân, tự là Đình(Anh) Tư (1686 - 1739), người làng Linh Đường, huyện Thanh Trì, ngoạithành phía nam Thăng Long. Các sách Đại Việt sử ký tục biên, Cương mục, Lê quý kỷ sự, HoàngLê nhất thống chí, nhất là Gia phả họ Nguyễn Linh Đường con cháu truyềnđời gìn giữ, giúp chúng ta hiểu một dòng họ vẻ vang, một vùng đất văn hiếnnay đang trở thành một khu đô thị hiện đại ở thủ đô: khu dân c ư - du lịchLinh Đàm. Tổ tiên họ Nguyễn này nghèo khó nhất làng. Cụ tổ đời thứ ba mất,không có tiền nhờ làng mai táng. Hai con trai đợi đến đêm, lặng lẽ khiêngquan tài ra đồng chôn cất. Sau anh cả đi kiếm ăn xứ người, mất tích. Anh thứhai lấy vợ làng Tứ Kỳ, giỏi làm bún, bún ngon có tiếng kinh thành, nên nuôiđược các con ăn học. Có thiên tư, lại ham học là Nguyễn Đình Tư. 23 tuổithi hương, ông giật giải nguyên (đỗ đầu). Năm sau trúng tam trường. Rồimười năm sau thi đỗ Hoành từ sĩ vọng. Năm sau nữa, lại đỗ Văn chức nộiđình tiến triều (tương đương tiến sĩ). Vị tiến sĩ ở tuổi 34, xuất thân từ làngquê về dòng họ lam lũ, vô danh, vua chúa chưa biết đến, triều thần không kẻthân quen, nhờ thực học, thực tài mà lỗi lạc, lập tức được chúa Trịnh Cương- vị chúa có đầu óc cách tân, trọng hiền tài bậc nhất trong số các chúa Trịnh -vời vào cung giảng sách cho ấu chúa và hoàng tử. Sách vở không chép vềchuyện dạy học của thầy. Nhưng chắc hẳn vị thầy xuất thân dân dã dạy bảohọc trò một cách xuất sắc. Cho nên triều đình lần lượt phong cho thầy nhiềutước vị cao: Tiền tả tư giảng, Bồi tụng, Thượng thư bộ Công, tước Namquận công. Lớn lên, Trịnh Doanh có đủ văn tài, võ lược, lại sáng suốt, quả cảm.Năm 17 tuổi, Trịnh Doanh được chúa Trịnh Giang (anh trai) tấn phong làmNhiếp chính Thái úy, trông coi việc triều đình thay chúa đi rong chơi ngoạncảnh liên miên. Chắc hẳn những bài học của thầy về tôn trọng kỷ cương,thận trọng trong việc chính trị, cùng tính khiêm nhường, nghiêm cẩn trongcư xử, có ảnh hưởng rõ đối với Trịnh Doanh. Nhiếp chính, nhưng mọi việcquan trọng Trịnh Doanh đều sai người đi tìm để bẩm báo với chúa. TrịnhGiang quá sa đà vào cuộc ham vui, hưởng lạc, mắc bệnh sợ gió, phải làmcung Thưởng trì dưới đất để ở, không ngó ngàng gì đến việc triều. Hoạnquan Hoàng Công Phụ nắm binh quyền cùng phe lũ được thể lũng đoạn triềuchính, phế bỏ, giết hại trung thần, quấy nhiễu, cướp phá dân lành. Bà V ũThái phi cùng các trung thần nhân cơ hội hoạn quan họ Hoàng đem quân đituần thú, làm cuộc đảo chính đưa Trịnh Doanh lên thay ngôi chúa. TrịnhDoanh một mực chối từ. Hẳn ông muốn ổn định triều chính bằng cách khác,chứ không muốn làm kẻ cướp ngôi. Nhà vua phải cho người đến khuyên nhủba bốn lượt, rằng ông lên làm chúa danh chính ngôn thuận do vua tấn phong,để cứu nguy cho nước, còn Trịnh Giang làm Thượng hoàng, lúc ấy TrịnhDoanh mới nhận ngôi, hiệu Minh Đô Vương, vào năm 1740. Ngay lập tức,Trịnh Doanh tỏ tài năng bằng sắch lệnh 15 điều đổi mới để lập lại trật tựchính trị từ triều đình ra cả nước. Đất nước trở lại bình ổn nhanh chóng. Tỏrõ bản lĩnh quyết đoán, vừa nắm quyền, Trịnh Doanh liền sắp đặt đưa hoàngtử Duy Diêu mà ông vẫn vị nể, lên ngôi thay Lê Y Tông, lấy vương hiệuHiển Tông, niên hiệu Cảnh Hưng, năm 1740. Ông vua này hiểu thời biết thế,không nuôi mầm xung đột Lê - Trịnh, ở ngôi lâu nhất so với các vua Lê (tới46 năm), sau này trở thành bố vợ Bắc bình vương Nguyễn Huệ. Trịnh Doanhcoi chính sự với phong cách mới mẻ khác hẳn ông cha, phảng phất cốt cáchdân gian trọng người, lắng nghe lời nói thẳng của thầy mình, cũng phảngphất không khí nghị viên tư sản trong triều đình trung cổ. Sử chép: chúasớm trưa lo việc nước, mỗi khi ra coi triều là ôn hòa tiếp các quan, gợi ýcho nói, đều cho ai nấy được trình bày việc gì nên làm, việc gì không nênlàm, bàn bạc kỹ càng rồi sau mới cho thi hành. Vậy nên trong 27 năm TrịnhDoanh cầm quyền, triều chính ổn định, đất nước không bị biến động gì đángkể. Nổi tiếng kinh kỳ về học vấn, làm thầy dạy cả vua lẫn chúa, lại có đứ ...