Nhà Thiên Văn học việt kiều yêu nước với xứ Nghệ Giáo sư

Tiến sĩ Nguyễn Quang Riệu sinh năm 1932 tại Hải Phòng, tuổi thiếu thời ông đã vài lần đến tham quan Đài Thiên văn Phủ Liễn do ông Nguyên Xiền, người Nghệ làm giám đốc, nên đã yêu thích thiên văn và đã trở thành nhà thiên văn nổi tiếng. Là giáo sư, giám đốc nghiên cứu Đài Thiên văn Paris, ông đã công bố trên 150 công trình trên các tạp chí khoa học quốc tế, viết nhiều sách bằng tiếng nước ngoài và tiếng Việt. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhà Thiên Văn học việt kiều yêu nước với xứ Nghệ Giáo sư Nhà Thiên Văn học việt kiều yêu nước với xứ NghệGiáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Quang Riệu sinh năm 1932 tại Hải Phòng, tuổi thiếu thờiông đã vài lần đến tham quan Đài Thiên văn Phủ Liễn do ông Nguyên Xiền, ngườiNghệ làm giám đốc, nên đã yêu thích thiên văn và đã trở thành nhà thiên văn nổitiếng. Là giáo sư, giám đốc nghiên cứu Đài Thiên văn Paris, ông đã công bố trên150 công trình trên các tạp chí khoa học quốc tế, viết nhiều sách bằng tiếng nướcngoài và tiếng Việt. Tiểu sử: Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Quang Riệu sinh năm 1932 tại HảiPhòng, tuổi thiếu thời ông đã vài lần đến tham quan Đài Thiên văn Phủ Liễn doông Nguyên Xiền, người Nghệ làm giám đốc, nên đã yêu thích thiên văn và đã trởthành nhà thiên văn nổi tiếng. Là giáo sư, giám đốc nghiên cứu Đài Thiên vănParis, ông đã công bố trên 150 công trình trên các tạp chí khoa học quốc tế, viếtnhiều sách bằng tiếng nước ngoài và tiếng Việt. GS - TS Nguyễn Quang Riệu sang Pháp học Đại học Sorbonne lúc 18 tuổi,tốt nghiệp đại học lúc Việt Nam còn chiến tranh, ông ở lại nghiên cứu thiên văn tạiĐài Thiên văn Paris, nhưng không nhập quốc tịch Pháp. Xa tổ quốc nhưng luôn hướng về quê hương Giữa những năm 60 của thế kỷ 20, ông tích cực tham gia phong trào tríthức sinh viên chống Mỹ đưa nửa triệu quân vào miền Nam Việt Nam và bắn phámiền Bắc. Trong một cuộc biểu tình bị cảnh sát vây ráp, ông phải chạy vào nhàdân gõ cửa, chủ nhà mở cửa mời ông vào. Sau khi nói chuyện trao đổi mới biết giađình này người Mỹ, muốn cho chồng tránh đi quân dịch sang tham chiến ở ViệtNam, nên họ đã sang Paris sinh sống. Gia đình này đã mời ông ở lại ăn cơm vàđàm đạo thân mật.Năm 1972, ở tuổi 40, ông đã phát hiện và nghiên cứu vụ nổ của một ngôi saotrong chòm sao Thiên Nga, phát hiện của ông được Tạp chí Nature, một tạp chíkhoa học nổi tiếng thế giới dành toàn bộ một số để giới thiệu. Năm 1973, ViệnHàn Lâm khoa học Pháp đã tặng ông giải thưởng danh giá là giải A.Janssen. Với công trình khoa học nổi tiếng này, ông được nhiều đài thiên văn vànhiều trường đại học trên thế giới mời đến thuyết giảng. Ông kể rằng, lúc ấy cókhó khăn là ông chưa nhập quốc tịch Pháp thì hộ chiếu đi nước ngoài ở mục quốctịch phải ghi là “apatride” nghĩa là không tổ quốc, ghi như vậy sẽ bị cảnh sát tất cảcác nước phân biệt đối xử rất khổ, buộc ông phải nhập quốc tịch Pháp. Với nhữngthành tích về khoa học, ông đã giữ những cương vị quan trọng như: Giáo sư -Giám đốc nghiên cứu ở Trung tâm Nghiên cứu khoa học Cộng hòa Pháp, hội viênHội Thiên văn quốc tế, thành viên Ủy ban quốc tế thực hiện đề án của cơ quan vũtrụ châu Âu để phóng vệ tinh hồng ngoại... Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, GS - TS Nguyễn Quang Riệu thườngxuyên về Việt Nam để giảng dạy vật lý thiên văn, bồi dưỡng cán bộ, đưa cán bộtrẻ sang Pháp thực tập và làm nghiên cứu sinh, một số đã bảo vệ thành công luậnán tiến sĩ như Nguyễn Văn Trung, Bảo Ngọc,... Đồng thời cộng tác với các nhàkhoa học trong nước để phát triển thiên văn ở Việt Nam. Nhà khoa học giảng dạy và phổ biến khoa học không mệt mỏi Trong ba thập kỷ vừa qua, GS Nguyễn Quang Riệu đã tìm mọi cách mở cáclớp học ngắn hạn ở trong nước về vật lý thiên văn và môi trường, tranh thủ sự giúpđỡ của các cơ quan khoa học Pháp như: Đài thiên văn Paris, trường Đại học PierreMarie Curie (Paria 6),... đã mời được nhiều nhà khoa học có uy tín trên thế giớiđến Việt Nam giảng bài, trong đó có cả Giáo sư - Chủ tịch Trung tâm Quốc gianghiên cứu khoa học Cộng hòa Pháp (CNRS) và một số viện sĩ Hàn Lâm Pháp.Đồng thời ông đã cùng các nhà khoa học Việt Nam và hai giáo sư người Mỹ làDonat Wentjel và Jay White để tổ chức các lớp học và hội thảo theo chương trìnhđào tạo và phát triển thiên văn của Hội Thiên văn quốc tế (TAD) tại Đại học Vinh,Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Thái Nguyên,... Gần đây là chương trình quốctế có tên là Hand On Universe (HOU) để tạo điều kiện cho học sinh phổ thông vàsinh viên đại học ở mọi nơi tìm hiểu về vũ trụ bằng cách sử dụng Internet và kínhthiên văn cỡ nhỏ. Ngoài việc tổ chức các lớp học và trực tiếp giảng dạy, Giáo sưNguyễn Quang Riệu đã viết một loạt sách phổ biến khoa học về thiên văn - vũ trụrất có giá trị, như cuốn “Vũ trụ phòng thí nghiệm thiên nhiên vĩ đại”. Để tăng sựhấp dẫn đối với thế hệ trẻ, năm 1997 ông viết cuốn “Lang thang trên dải Ngân Hà”.Ông không chỉ quan tâm phổ biến kiến thức cho thế hệ trong nước mà cả ngườiViệt Nam ở nước ngoài. Ông thấy con em Việt kiều thế hệ thứ hai, thứ ba khôngthông hiểu tiếng Việt nên năm 1998, ông đã viết cuốn “Sông Ngân khi tỏ khi mờ”bằng cả hai thứ tiếng Việt và tiếng Pháp. Để giáo dục thế hệ thanh niên người Việtở nước ngoài về văn hóa Việt Nam ông đã đưa vào sách những câu trong văn họcViệt Nam như những câu của Chinh phụ ngâm:... Bóng Ngân Hà khi mờ khi tỏĐộ Khuê triều buổi có buổi khôngThức mây đôi lúc nhạt nồngChuỗi sao Bắc Đẩu thôi đông lại đoài...Hay những câu của bài hát thiếu nhi:Bóng trăng trắng ngà,Có cây đa to,Có thằng cuội già,Ôm một mối mơ. Ông còn viết sách phổ biến khoa học thiên văn cho tuổi nhi đồng. Đài Phát thanh RFI của Pháp thường xuyên mời ông nói chuyện khoa họctrong các buổi phát thanh tiếng Việt. Có lần về giảng bài ở Vinh, GS Nguyễn Quang Riệu đã cùng bạn người Mỹlà Giáo sư Donat Wentjel nhận lời mời của Sở Khoa học và Công nghệ Nghệ Anđến báo cáo các thành tựu mới về khoa học vũ trụ và giao lưu với tri thức xứNghệ.Năm 2009 vừa qua, để kỷ niệm 400 năm dùng kính viễn vọng quan sát thiên văn,Liên hiệp quốc đã lấy năm 2009 là năm quốc tế thiên văn, ông đã viết bài “Vũ trụtừ buổi bình minh đến thời đại nảy sinh sự sống” (48 trang), ông đã cùng một sốnhà khoa học người Việt có uy tín phần lớn đang ở nước ngoài thành lập nhómchủ biên và vận động các tổ chức khoa học quốc gia Pháp tài trợ để xuất bản haicuốn “kỷ yếu năm 2009” là ...