Tài liệu tham khảo: Ức chế vi sinh vật bằng các tác nhân vật lý và hóa học

Mặc dầu đa số vi sinh vật là có ích và cần thiết cho nhân loại, nhưng hoạt động của vi sinh vật cũng có thể gây nên nhiều tác hại cho con người. Chẳng hạn như việc gây nên các bệnh tật cho người, gia súc, gia cầm, việc làm hư hỏng thực phẩm, nguyên vật liệu... Vì vậy chúng ta phải nắm vững các phương pháp để tiêu diệt hoặc ức chế các vi sinh vật có hại, làm giảm bớt các thiệt hại do chúng gây nên. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu tham khảo: Ức chế vi sinh vật bằng các tác nhân vật lý và hóa học Ức chế vi sinh vật bằng các tác nhân vật lý và hóa học (tt) Chương 15. Mặc dầu đa số vi sinh vật là cóích và cần thiết cho nhân loại,nhưng hoạt động của vi sinh vậtcũng có thể gây nên nhiều tác hạicho con người. Chẳng hạn như việcgây nên các bệnh tật cho người, giasúc, gia cầm, việc làm hư hỏngthực phẩm, nguyên vật liệu... Vìvậy chúng ta phải nắm vững cácphương pháp để tiêu diệt hoặc ứcchế các vi sinh vật có hại, làm giảmbớt các thiệt hại do chúng gây nên.Chủ yếu là : (1) - Tiêu diệt các visinh vật gây bệnh và cản trở sự lantruyền của chúng. (2) - Giảm bớthoặc hạn chế các vi sinh vật gây ônhiễm nguồn nước, thực phẩm vàphá hủy các nguyên vật liệu khác. Trong một thời kỳ rất dài, từkhi chưa biết đến sự tồn tại của visinh vật thì tổ tiên chúng ta đã biếtkhông ít các biện pháp để tiêu độcvà diệt khuẩn. Người Cổ Ai Cập đãbiết dùng lửa để diệt khuẩn, dùngcác chất tiêu độc để xử lý các vậtthối rữa. Người Cổ Hy Lạp đã biếtcách xông lưu huỳnh để bảo quảncác vật liệu kiến trúc. Người Hê-Brơ (Hebrews) đã có luật thiêu hủytoàn bộ quần áo của những ngườibị bệnh hủi. Hiện nay, việc nắmvững các kỹ thuật tiêu diệt vi sinhvật vẫn hết sức quan trọng, chẳnghạn như việc sử dụng kỹ thuật vôkhuẩn trong nghiên cưứ vi sinh vật,việc bảo quản lương thực, thựcphẩm, việc phòng chống các bệnhtruyền nhiễm...15.1. ĐỊNH NGHĨA THUẬTNGỮ - Diệt khuẩn hay Khửtrùng (sterilization): Từ gốc LaTinh sterilis là tuyệt dục, vô sinh.Có nghĩa là tiêu diệt tất cả vi sinhvật, bào tử, virus, viroid. Để diệtkhuẩn có thể dùng các chất diệtkhuẩn (sterilant) hoặc dùng cácnhân tố vật lý khác. - Tiêu độc hay Khửđộc (disinfection) là tiêu diệt, ứcchế hoặc loại trừ các vi sinh vật gâybệnh.. Mục tiêu chủ yếu là tiêu diệtmầm bệnh nhưng trên thực tế cũnglà làm giảm số lượng chung của visinh vật. Để tiêu độc cần dùng cácchất tiêu độc (disinfectant). Đóthường là các hóa chất và thườngdùng để tiêu độc các vật liệu khôngphải là cơ thể người và động thựcvật. Các chất tiêu độc không diệtđược bào tử và một số vi sinh vật,vì vậy không thể dùng để diệtkhuẩn. -Tiêu độc vệ sinh (sanitization)có liên quan mật thiết với tiêu độc.Trong quá trình tiêu độc vệ sinh sốlượng vi sinh vật giảm xuống tới từmức an toàn trở xuống đối với sứckhỏe công cộng, tức là đạt đến tiêuchuẩn vệ sinh. Các chất tiêu độc vệsinh (sanitizer) thường được dùngđể làm sạch môi trường và các vậtdụng không phải cơ thể người vàđộng thực vật. - Phòng thối (antisepsis) làdùng hóa chất để khống chế vi sinhvật sự sinh trưởng của vi sinh vậttrên các tổ chức sinh vật (các mô).Gốc Hy Lạp , anti là đối kháng,sepsis là nhiễm trùng máu. Chấtphòng thối (antiseptic) nhiều ngườigọi là chất sát trùng là chưa chínhxác, dễ nhầm với chất diệt khuẩn(sterilant). Sử dụng chất phòng thốiđể phòng nhiễm khuẩn, mưng mủnhờ tiêu diệt hay ức chế vi sinh vậtgây bệnh, ngăn ngừa sự sinh trưởngcủa vi sinh vật trên các mô của sinhvật, giảm thiểu tổng số vi sinh vật.Độc tính của chất phòng thối thấphơn chất tiêu độc là vì cần tránhviệc làm chết quá nhiều tế bào củacác mô. - Chất kháng vi sinhvật (antimicrobial agent) được chiathành nhiều loại. Chất diệtkhuẩn (germicide), gốc La Tinhcide là giết chết, là chất có thể tiêudiệt các vi sinh vật gây bệnh(pathogens). Như vậy tiếng Việt cóhai chữ Chất diệt khuẩn để chỉ cảgermicide lẫn sterilant. Thực chấtcác chất này cũng gần giống nhau,sterilant có phạm vi diệt khuẩnrộng hơn germicide. Các chất diệtnấm (fungicide), chất diệttảo (algicide), chất diệtvirus (viricide) để chỉ các chất tiêudiệt từng đối tượng riêng biệt. Có những hóa chất không làmchết được vi sinh vật nhưng có thểức chế sự sinh trưởng của chúng.Có thể thường gặp các chất ức chếvi khuẩn (bacteriostatic), chất ứcchế nấm (fungistatic), theo gốc HyLạp thì statikos là đình chỉ. Tất cả các chất nói trên thườngđịnh nghĩa dựa trên ảnh hưởng đốivới các vi sinh vật gây hại. Có loạigiết chết, có loại ức chế, nhưngtrong hầu hết các trường hợp đềulàm giảm tổng số vi sinh vật nóichung (không chỉ riêng đối với cácvi sinh vật gây bệnh).Vietsciences- Nguyễn Lân Dũng,Bùi Thị Việt Hà ...