Bài học Đạo đức Doanh nhân từ văn học dân gian

Trong xã hội cổ truyền, trong cái gọi là dân, dân chúng, có các nhà Nho bình dân (không tham chính), nông dân, thợ thủ công và người buôn bán (đại đa số là buôn bán nhỏ). Quan niệm của người dân xưa về các nhà buôn lớn và những người buôn bán nhỏ đuợc thể hiện một cách lưỡng phân qua truyện dân gian, ca dao, tục ngữ và phong tục tập quán.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài học Đạo đức Doanh nhân từ văn học dân gianBài h c o c Doanh nhân t văn h c dân gianTrong xã h i c truy n, trong cái g i là dân, dân chúng, có các nhà Nhobình dân (không tham chính), nông dân, th th công và ngư i buôn bán( i a s là buôn bán nh ). Quan ni m c a ngư i dân xưa v các nhà buônl n và nh ng ngư i buôn bán nh u c th hi n m t cách lư ng phân quatruy n dân gian, ca dao, t c ng và phong t c t p quán.1. Nh ng hình nh chưa p v ngư i buôn xưaTrong truy n Cái cân thu ngân, tác gi dân gian k r ng, có c p vch ng nhà buôn n ngư i ta cho là có h ng phúc. Th c ra h là phư ngbuôn gian bán l n. H ch ra m t cái cân cán r ng, trong m y gi t thungân, hai ubt ng, trông b ngoài gi ng trăm nghìn cái cân khác. Thànhra h mu n cân già cũng ư c, mu n cân non cũng ư c. Cân già thì d ccán cân v phía qu cân, m y gi t thu ngân s v phía y, cân non thì d ccán cân v phía ng ĩa cân, m y gi t thu ngân s ch y v phía này. Cũngcái cân này khi bán hàng thì khác, mà khi mua hàng thì khác, bao gi ph nl i cũng thu c v h . Ai kêu ca, h nói trơn như nư c ch y: “Thì các ôngcác bà c xem m t cân. Nó có thiên v ai âu! Chúng tôi buôn bán ngay th tch l y công làm lãi, ch hay gì cái thói l a o buôn năm bán mư i. T icho ai? Giàu như th có b n âu!”.Truy n Con m Lư ng kh c ho hình nh m t ngư i àn bà gian x o.B ng v sang tr ng, t t b ng b ngoài, m ã l a g t không bi t bao nhiêungư i, làm cho h m t h t hàng hoá, tài s n, tr thành nông nô cho m , ph ilàm vi c qu n qu t nhi u năm tr i, b t tin ngư i thân.M t thói x u c a nh ng nhà buôn l n là thói háo s c. Trong truy n S tíchcon mu i, m t khách thương sang tr ng, th y nhan s c v ngư i di m lthì n y tà tâm, dùng ti n c a và l i l ư ng m t quy n rũ, làm cho ngư i àn bà này b ch ng i theo h n ta. Trong truy n Ngư i àn bà b vuoan, m t lái buôn tơ l a tên là Lý ã coi thư ng s oan chính, ti t h nhc a ph n , dùng x o thu t cư p t t c tài s n c a ngư i b n buôn.M t thói x u n a c a nh ng ngư i buôn bán là thói h m c a. Dân gian kr ng Th ch Sùng v n ch là m t k ăn mày nhưng có chí kinh doanh l n, l icó nhi u th o n ( u cơ tích tr , b t ch t khách hàng), nh th mà tr nênm t tay c phú, ti n c a châu báu như nư c như non, không ai ch n i. Vìh m c a, ch quan h n ã khoe khoang: “B n nô tỳ nhà tôi ph i có lúa g oc a c m t huy n m i cho chúng ăn”. H n thách v i m t phú gia cphách khác (h Vương) r ng: “Nhà ta không thi u m t v t gì c . N u nhàngươi ch ra ư c m t v t mà ta thi u, ta s m t v i nhà ngươi không ph imư i thúng vàng mà còn t t c tài s n n a”.Tóm l i, trong nhi u truy n dân gian, t nh ng nhà buôn l n cho n ngư ibuôn bán thư ng, h u h t là nh ng nhân v t ph n di n, v i các tính x u nhưtham lam, gian x o, háo s c, h m c a, ph n b i bè b n, th m chí c ác nm c mu n l y i c sinh m ng ngư i khác. Và h , t t c nh ng con ngư i c ác ó, cu i cùng cũng b tr ng ph t thích áng.2. Nh ng hình nh p v ngư i buôn xưaTrong truy n dân gian th p thoáng ó ây, chúng ta cũng g p nh ng ngư ilái buôn th t thà, trung h u. Trong truy n Con m Lư ng, có hai vch ng ngư i phú thương tr tu i. Chàng thư ng dong bu m ch y kh p trongNam ngoài B c và các nư c xa xôi, chuyên bán hàng i và c t hàng v . M tl n n H Châu, chàng b l a g t, b m t s ch c thuy n hàng, các tuỳ tùng,thu th , th m chí c chàng cũng b xung làm nông nô. Tin tư ng vào tínhn t t t c a nh ng ngư i tuỳ tùng, tin tư ng vào s thông minh, chung thuc a v , chàng ã nghĩ cách bán thân mình và nh ó nh ng k tuỳ tùng ư c tr t do, v ch ng l i ư c oàn t và có ng âu c a c i l i giàu lêng p b i.Trong truy n Ngư i àn bà b vu oan, n u ngư i lái buôn tên Lý Thôngkhông tin vào s chính chuyên c a ph n , thì ngư i lái buôn tên là Tình l ikh ng nh s oan chính, ti t h nh c a ngư i ph n , nh t là ngư i v c achàng, m t ngư i ã p ngư i l i t t n t.Trong ca dao, t c ng cũng có nhi u lúc ngư i dân xưa thông c m v i n iv t v c a ngư i buôn bán:- “ i buôn b a l b a l i/ ra cãi gi a v i b a có b a không”.- “Làm b n v i sông giang m t c quang l n gánh”.( i buôn bán ph i qua thuy n bè có khi g p nguy hi m sông nư c, m t cv n).- “N m t hàng hương hơn n m giư ng hàng cá”.- “Th nh t thì m côi cha, th nhì gánh vã, th ba kéo thuy n”.Dư ng như ngư i bình dân ch y u hư ng t i s chê bai, bày t tháithi u thi n c m v i lái buôn gia súc, v i nh ng ngư i buôn bán l n, nh ngngư i buôn bán ô th sau này. Còn i v i nh ng ngư i làm ngh buônbán nh , c bi t là i v i nh ng ngư i ph n buôn bán nh thì tình c m,s nhìn nh n, ánh giá c a ngư i bình dân l i khác.B i ngư i ph c n buôn bán âu ph i vì mình, mà vì nh ng ngư i khác, vì nuôi con nên ngư i, vì m già bóng x : - B y lâu buôn bán nuôi ai, Cái áo em rách cái vai em mòn? - B y lâu buôn ...