Chẩn đoán tâm lý

Bài học này giới thiệu khái niệm và phạm vi ứng dụng của chẩn đoán tâm lý, bao gồm các hoạt động sử dụng chẩn đoán tâm lý trong thực tiễn. Chúng ta sẽ tìm hiểu đặc điểm của khoa học chẩn đoán tâm lý, hệ thống các phương pháp và các cấp độ trong quá trình chẩn đoán. Bài học cũng sẽ trình bày các phương pháp chẩn đoán lâm sàng, các trắc nghiệm tâm lý thường dùng và các nguyên tắc cần tuân thủ. Cuối cùng, nội dung của một hồ sơ chẩn đoán tâm lý lâm sàng sẽ được làm rõ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chẩn đoán tâm lý CHẨN ĐOÁN TÂM LÝMỤC TIÊU 1. Trình bày được khái niệm chẩn đoán tâm lý và các hoạt động có sử dụng chẩn đoán tâmlý. 2. Trình bày được nét đặc trưng của khoa học chẩn đoán tâm lý và hệ thống khoahọc chẩn đoán tâm lý. 3. Trình bày được các cấp độ và các yêu cầu khi tiến hành chẩn đoán tâm lý lâmsàng. 4. Trình bày được các phương pháp chẩn đoán tâm lý trong lâm sàng và các trắcnghiệm dùng trong chẩn đoán tâm lý lâm sàng. 5. Trình bày được các nguyên tắc trong chẩn đoán tâm lý lâm sàng và nội dungcủa hồ sơ chẩn đoán tâm lý lâm sàng.NỘI DUNG1. Khái niệm chẩn đoán tâm lý Chẩn đoán tâm lý là kết quả hoạt động của các nhà tâm lý học nhằm mô tả, xác lậpbản chất những đặc trưng tâm lý, nhân cách cá nhân hiện tại, dự đoán sự phát triển tươnglai, đưa ra kiến nghị giúp con người khắc phục thiếu sót và phát triển hài hoà các chức năngtâm lý.2. Nét đặc trưng của khoa học chẩn đoán tâm lý và hệ thống khoa học chẩn đoántâm lý2.1. Nét đặc trưng của khoa học chẩn đoán tâm lý Đối tượng nghiên cứu của khoa học chẩn đoán tâm lý là bản chất các chức năngtâm lý đang diễn ra, với những đặc trưng lệch lạc, sai sót nhất định và nguyên nhân củanhững sai sót, lệch lạc đó. - Khách thể nghiên cứu của khoa học chẩn đoán tâm lý là những cá nhân riênglẻ, những nhân cách riêng lẻ. - Vai trò của khoa học chẩn đoán tâm lý đối với hoạt động của con người là rấtto lớn. Nó giúp con người phát hiện những lệch lạc của các chức năng tâm lý so với chỉtiêu, chuẩn mực và đồng thời giúp họ tìm ra những phương hướng, phương pháp pháttriển tâm lý, nhân cách mạnh mẽ, hài hoà.2.2. Hệ thống khoa học chẩn đoán tâm lý - Chẩn đoán tâm lý lý luận: Đây là hệ thống có nhiệm vụ đi sâu nghiên cứu các chức năng tâm lý lệch lạc;tìm ra mối quan hệ quy luật giữa những lệch lạc tâm lý với các nhân tố xã hội, sinh lý,nhất là sinh lý thần kinh nêu ra những nguyên tắc, phương pháp và xây dựng phác đồtrong chẩn đoán tâm lý. - Chẩn đoán tâm lý thực nghiệm: 75 Hệ thống này có nhiệm vụ tiến hành các thực nghiệm để chuẩn hoá nội dung, chỉsố đo lường chẩn đoán và lập ra các thang đánh giá tương ứng với chúng. - Chẩn đoán tâm lý thực hành: Đây là hệ thống có nhiệm vụ tác động lên các chức năng tâm lý để khảo sát, chẩnđoán những lệch lạc của chúng và thực thi các biện pháp nhằm khắc phục những lệchlạc, giúp con người phát triển một cách hài hoà về tâm lý, nhân cách.3. Các hoạt động có sử dụng chẩn đoán tâm lý3.1. Tuyển chọn nghề nghiệp Mỗi dạng hoạt động nghề nghiệp có những nét đặc thù riêng và đòi hỏi con ngườihoạt động phải có những phẩm chất tâm lý, nhân cách tương ứng, ví dụ, người làm côngtác quản lý phải có năng lực giao tiếp, người làm nghề y phải có lòng nhân ái. Cùng vớicác tiêu chuẩn khác về thể chất, văn hoá…tiêu chuẩn tâm lý giúp tuyển chọn được nhữngngười có khả năng đạt hiệu quả cao trong lĩnh vực hoạt động cụ thể.3.2. Đánh giá phát triển tâm lý, nhân cách Trong quá trình phát triển cá thể, thông qua hoạt động và giao tiếp các chức năngtâm lý cấp cao và những phẩm chất nhân cách của con người được hình thành và hoànthiện, chẩn đoán tâm lý nhân cách giúp đánh giá sự hình thành phát triển đó diễn ranhanh hay chậm, đồng bộ hay không đồng bộ và nguyên nhân của những động thái diễnbiến này. Trên cơ sở những đánh giá này, các nhà tâm lý y học đề xuất giải pháp tối ưuđể giúp cho con người hoạt động phù hợp với những yêu cầu thực tế theo lứa tuổi vàcông việc.3.3. Chẩn đoán tâm lý lâm sàng Chẩn đoán tâm lý lâm sàng và lĩnh vực chẩn đoán tâm lý ứng dụng trong y họclâm sàng, một trong những nội dung cơ bản của nó là xác định hiện trạng các chức năngtâm lý, nhân cách người bệnh, phát hiện những biểu hiện sai lệch bệnh lý, lý giải cácnguyên nhân và dự báo sự phát triển hoặc biến đổi của các chức năng này.4. Các cấp độ chẩn đoán tâm lý lâm sàng4.1. Chẩn đoán triệu chứng Chẩn đoán triệu chứng nhằm xác định mức độ hiện tại của một hoặc một số chứcnăng tâm lý cá nhân, so sánh với chuẩn mực để tìm ra những lệch lạc giống như tìm ratriệu chứng của bệnh.4.2. Chẩn đoán nguyên nhân Chẩn đoán nguyên nhân là mức độ cao hơn so với chuẩn đoán triệu chứng. Saukhi xác định hiện trạng những biến đổi, những rối loạn các chức năng tâm lý các nhàtâm lý cần lý giải nguyên nhân của những biến đổi, những rối loạn đó. Chỉ khi nào xácđịnh rõ nguyên nhân của hiện tượng thì mới có đủ cơ sở để đề xuất những giải pháp hữuhiệu cải tạo hiện tượng.4.3. Chẩn đoán kiểu hình Chẩn đoán kiểu hình là cấp độ chẩn đoán tâm lý cao nhất. Kết quả của chẩn đoánkiểu hình cho chúng ta một sự mô tả đầy đủ, chi tiết các mặt của nhân cách và nhữngđặc điểm chức năng tâm lý của con người. 76 Chẩn đoán kiểu hình thường được sử dụng trong tuyển chọn nhân viên hoạt động trongmột số ngành nghề đặc biệt. Trong lâm sàng, chẩn đoán kiểu hình thường được sử dụng trongcông tác giám định sức khoẻ, giám định pháp y.5. Nguyên tắc chẩn đoán tâm lý lâm sàng5.1. Nguyên tắc quyết định luận - Tâm lý học Mác xít không phủ nhận vai trò của các yếu tố sinh học trong sựhình thành tâm lý con người. Song, đây chỉ là các yếu tố đóng vai trò tiền đề, cơ sở vậtchất cho sự hình thành đó. Tâm lý không hình thành, phát triển theo cơ chế sinh học, màtheo cơ chế lĩnh hội kinh nghiệm xã hội – lịch sử, thông qua các hoạt động tích cực củachủ thể. - Do vậy, khi nghiên cứu tâm lý người bệnh, chúng ta phải xem xét nó trong mộtthể thống nhất các mối liên hệ qua lại phức tạp giữa con người với thực tại khách quan.Điều này có nghĩa là phải xem xét một nhân cách cụ thể trong những điều kiện, hoàncảnh xã hội – lịch sử cụ thể, với các mối quan hệ gia đì ...