Chùa Nhạn Sơn ở Bình Định - Quách Tấn

Chùa Nhạn Sơn ở Bình Định - Quách TấnChùa Nhạn Sơn thờ Phật, ở phía bắc thành Bình Định, cách chừng bốn năm cây số. Từ Bình Định đi xe lửa đến ga Vân Sơn, trông về hướng tây thì thấy một hòn núi đất sỏi, ba ngọn tròn trịa, màu gạch chín, dưới chân một đám xoài xanh rậm làm nổi bật sắc sỏi đỏ và màu đất xám ở chung quanh. Đó là núi Long Cốt, trước kia làm tiền án cho thành Đồ Bàn, hiện nay làm bức bình phong yểm hộ chùa Nhạn Sơn nép mình...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chùa Nhạn Sơn ở Bình Định - Quách TấnChùa Nhạn Sơn ở Bình Định - Quách Tấn Chùa Nhạn Sơn thờ Phật, ở phía bắc thành Bình Định, cách chừng bốnnăm cây số. Từ Bình Định đi xe lửa đến ga Vân Sơn, trông về hướng tây thìthấy một hòn núi đất sỏi, ba ngọn tròn trịa, màu gạch chín, dưới chân một đámxoài xanh rậm làm nổi bật sắc sỏi đỏ và màu đất xám ở chung quanh. Đó là núiLong Cốt, trước kia làm tiền án cho thành Đồ Bàn, hiện nay làm bức bìnhphong yểm hộ chùa Nhạn Sơn nép mình dưới bóng xoài sum mát. Núi nằmtrong thôn Nhạn Tháp, nên cũng thường gọi là núi Nhạn Tháp, và chùa nằmdưới chân núi nên mang tên là chùa Nhạn Sơn. Kiến trúc của chùa không có chi lạ, và tên Nhạn Sơn mới đặt sau này.Trước kia gọi là Thạch Công Tự, tục gọi là chùa ông Đá, vì trong chùa có haitượng đá rất to lớn. Hai tượng này đứng đối diện nhau. Mỗi tượng cao đến bathước tây và lớn có đến hai ôm người lớn. Mình khoác áo đại bào, đầu đội mũvũ đằng, tay cầm vũ khí (một tượng cầm giản, một tượng cầm kiếm), mặt màydữ tợn, người yếu bóng vía không dám đứng cận kề. Người ta bảo đó là tượngcủa hai ông Huỳnh Tấn Công và Lý Xuân Điền đời nhà Trần. Truyền rằng: Huỳnh Tấn Công người quê Hóa Châu, tài gồm văn võ, raThăng Long tìm bác làm quan lớn tại triều. Dọc đường bị nạn, nhờ Lý XuânĐiền ở Ninh Bình cứu trợ, nên hai người kết làm bạn thân. Lý Xuân Điền cũnglà một bậc anh tuấn, văn thông võ luyện. Sau khi Huỳnh Tấn Công tìm gặpđược bác rồi, thì Lý Xuân Điền được người bác của Huỳnh tiến cử lên nhà vua.Lúc bấy giờ ở biên thùy thường bị người Trung Hoa quấy nhiễu, nhà vua sai LýXuân Điền cầm binh đi đánh dẹp. Ở nhà Huỳnh Tấn Công thi đậu trạng nguyên cả văn lẫn võ. Gặp lúcChiêm Thành kéo quân sang đánh Hóa Châu, vua sai Huỳnh Tấn Công đem đạibinh đi chinh phạt. Quân nhà Trần đuổi quân Chiêm Thành ra khỏi nước vàthừa kế đánh thẳng vào kinh thành địch. Nhưng bị lầm quỷ kế, binh sĩ lớp bịgiết, lớp bị bắt sống, Huỳnh Tấn Công cũng bị bắt làm tù binh. Không thấy vua nhà Trần cho người đến chuộc tù binh, vua Chiêm bènbán Huỳnh Tấn Công cho nước khác làm nô lệ. Huỳnh Công nay bị bán chỗnày, mai chỗ nọ, tấm thân chịu lắm đau thương. Sau lại lọt vào tay một vị lãothần nước Chiêm Thành, Huỳnh Tấn Công trở về lại Chiêm Thành. Về Chiêm,nhờ cứu vị lão thần khỏi bệnh dịch tả, Huỳnh Tấn Công được trọng đãi, khôngcòn phải làm những công việc nhọc nhằn. Trong khi Huỳnh Tấn Công ở Chiêm Thành thì Lý Xuân Điền dẹp giặcxong trở về xin trí sỹ. Nghe tin bạn mắc nạn, họ Lý thu góp tiền của, tìm đườngsang Chiêm Thành. Trải bao nhiêu ngày tháng, chịu bao nhiên gian lao, LýXuân Điền tìm được Huỳnh Tấn Công, mừng vui thương tủi, nước mắt nghẹnlời. Rồi Lý Xuân Điền xin chuộc bạn. Vị lão thần Chiêm Thành, phần đã chịuơn Huỳnh Tấn Công cứu khỏi bệnh, phần cảm tấm lòng vị nghĩa của Lý XuânĐiền, nên hoan hỷ để cho Huỳnh Tấn Công về quê hương mà không nhận tiềnchuộc. Hai người bái biệt vị quan Chiêm. Lý, Huỳnh ra về được ít lâu, vị quan Chiêm thương nhớ, bèn mướn thợtạc tượng hai ông để ngày ngày thấy mặt. Đó là sự tích hai ông đá chùa Nhạn Sơn. Do sự tích ấy mà nhiều ngườigọi chùa là Song Nghĩa tự. Chuyện họ Huỳnh, Lý lưu truyền đã từ lâu. Có người đã viết thành tiểuthuyết (xuất bản vào khoảng 1920-1925) và cụ Bùi Văn Lang, giáo sư ở BìnhĐịnh đã đem sự tích vào sách Địa Dư Mông Học tỉnh Bình Định (xuất bản năm1933 và tái bản năm 1935). Nhờ vậy mà chuyện họ Lý họ Huỳnh được phổ biếnrộng rãi và hai ông đá trở thành người có gốc rễ hẳn hoi. Những người nghe,phần nhiều đều tin là sự thật. Và người ở trong chùa cũng dùng sự tích họ Lý họHuỳnh để cắt nghĩa sự hiện diện của hai ông đá. Nhưng sự thật thì sao? Trước hết thử mở pho Việt Sử xem kỹ lại. Các tướng đem quân đi đánhgiặc Tàu, giặc Chiêm đều có ghi rõ danh tánh. Không có tướng nào mang tênLý Xuân Điền và Huỳnh Tấn Công. Mà chẳng cần phải lật sử cho tốn công.Chúng ta lật thử tấm áo bào của hai ông đá lên thì biết rõ: Không phải hìnhtượng người Việt Nam vì từ xưa đến nay, trừ hai cha con Chử Đồng Tử và anhTrần Minh, không có ai chịu mặc vỏn vẹn có chiếc khậu tối cổ là chiếc khốrằn ri. Mà hai tượng đá chùa Nhạn Sơn lại đóng khố. Đóng chiếc khố nhiềumàu, đẹp đẽ mà những đồng bào thiểu số giàu có của chúng ta thường mặc.Chắc có bạn sẽ bảo: Bởi Huỳnh Tấn Công ở Chiêm Thành lâu ngày, nên theo phong tục người-Chiêm?Xin cãi: Cũng có lý, song Lý Xuân Điền ở Việt Nam mới qua, sao lại Chiêm Thành-hóa ông ấy vội quá thế. Huống nữa người đời Trần, trừ đám vũ công vũ nữ,không mấy ai học múa, nhất là các quan lớn thay mặt vua chăn dân, hay vângmệnh vua đi đánh giặc. Mà hai tượng ông đá chùa Nhạn Sơn lại thể hiện dángđiệu hai người đối nhau mà múa: chân sụn, thân uốn, tay dương… Rõ ràng đâylà hai tượng người Chiêm đương biểu diễn một vũ khúc. Trước đây gần bốn mươi năm, đi học về, ghé xem lại ông đá, một vị phụlão ở trong thôn cho biết rằng: Hai pho tượng ở dưới đất trồi lên đã có trên haitrăm năm. Ban đầu chỉ ló chỏm mũ, rồi ló đầu cổ, lần đến cả châu thân. Khi lênkhỏi mặt đất thì đứng yên. Người trong thôn rất lấy làm quái gở. Có kẻ tọcmạch đến rờ rẫm quấy quá thì liền bị nhức đầu nóng lạnh. Van vái lại khỏi.Nhân dân địa phương sợ bèn lập đền thờ, ban đầu lợp tranh, sau mới sửa lạingói gạch. Nói rằng hai pho tượng ở dưới đất trồi lên là gián tiếp bảo rằng khôngbiết ai tạc ra và tạc từ đời nào. Chớ theo những người đã có công khảo cứu thì:Xưa kia trên hòn Long Cốt có ba ngọn tháp Chàm cao lớn xây trên ba đỉnh núi(bởi vậy núi có tên nữa là Tam Tháp Sơn) và chung quanh tháp có nhiều tượngbằng đá xanh, lớn có, nhỏ có. Vì Long Cốt là nơi hiểm yếu đối với thành ĐồBàn, cho nên giặc đến đánh thành thì chiếm cứ Long Cốt trước. Mà thành ĐồBàn bị biết bao nhiêu lần công phá, núi Long Cốt đã biết bao nhiêu lần bị họalây, nên những kiến trúc trên núi đều bị sụp đổ hết. Những ...