Cơ hội và thách thức đối với phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam

Bài viết tổng hợp thực trạng thương mại điện tử Việt Nam trong những năm gần đây để thấy được tiềm năng ngành TMĐT Việt Nam từ đó chỉ ra các cơ hội cũng như những khó khăn và thách thức đặt ra cho ngành TMĐT Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ hội và thách thức đối với phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 1 năm 2018 CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM OPPORTUNITIES AND CHALLENGES TO E-COMMERCE DEVELOPMENT IN VIET NAM ThS. Trần Lê Kim Danh, ThS. Hoàng Ngọc Cảnh ThS. Vũ Quang Huy Trường Đại học Thương mại Email: danhtlk@tmu.edu.vn Tóm tắt Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam được đánh giá là một thị trường đầy tiềm năng và đang có một tốc độ phát triển nhanh chóng. Công nghệ số ngày càng phát triển kéo theo thị trường TMĐT ngày càng mở rộng, mô hình TMĐT ngày càng đổi mới. Các chuỗi cung ứng truyền thống với sự hỗ trợ của công nghệ số trở thành các chuỗi cung ứng thông minh tạo nên các giá trị mới. TMĐT Việt Nam đang đứng trước cơ hội vô cùng thuận lợi để phát triển với tốc độ cao nếu nắm bắt kịp xu thế và có các chính sách điều chỉnh hợp lý. Bài viết tổng hợp thực trạng thương mại điện tử Việt Nam trong những năm gần đây để thấy được tiềm năng ngành TMĐT Việt Nam từ đó chỉ ra các cơ hội cũng như những khó khăn và thách thức đặt ra cho ngành TMĐT Việt Nam. Để tháo gỡ các khó khăn giúp ngành TMĐT phát triển tốt hơn, nhóm tác giả xin đưa ra các khuyến nghị đối với các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực TMĐT và các cơ quan chức năng nhà nước để tạo động lực cho ngành TMĐT Việt Nam phát triển nhanh chóng, vững chắc và toàn diện. Từ khóa: thương mại điện tử; cơ hội; thách thức; Việt Nam. Abstract E-commerce in Viet Nam has been considered a potential market with a rapid growth rate. Developed digital technology has resulted in the expansion of e-commerce market and innovation of e-commerce models. Traditional supply chain with the support of digital technology has become smart chains with new value. E- commerce in Viet Nam has many favourable opportunities to develop with relevant policies. The article analysed the current situation of e-commerce in Viet Nam in recent years to prove the market potentials, then presented the opportunities and challenges. In order to lift the obstacles for the development of e-commerce in Viet Nam, the authors made some recommendations for e-commerce businesses and state agencies to motivate the rapid and comprehensive development of e-commerce in Viet Nam. Key words: e-commerce; opportunities; challenges; Viet Nam 1. Thực trạng và những cơ hội lớn mở ra đối với ngành thương mại điện tử Việt Nam Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng internet cao với 53% dân số sử dụng internet với gần 50 triệu thuê bao sử dụng smartphone, thị trường TMĐT ở Việt Nam được dự đoán sẽ bùng nổ trong thời gian tới. Thực tế thời gian qua cũng cho thấy, tiềm năng tăng trưởng của lĩnh vực TMĐT của Việt Nam rất lớn. Theo kết quả khảo sát của Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM) đưa ra trong Báo cáo Chỉ số Thương mại điện tử Việt Nam năm 2018, tốc độ tăng trưởng năm 2017 so với năm trước ước tính trên 25%. Nhiều doanh nghiệp cho biết tốc độ tăng trưởng năm 2018 sẽ duy trì ở mức tương tự. Báo cáo Chỉ số Thương mại điện tử Việt Nam năm 2018 cũng cho thấy, tốc độ tăng trưởng trong một số lĩnh vực cụ thể rất ngoạn mục. Đối với lĩnh vực bán lẻ trực tuyến, thông tin từ hàng nghìn website thương mại điện tử cho thấy, tỷ lệ tăng trưởng doanh thu năm 2017 tăng 35%. Khảo sát gián tiếp qua một số doanh nghiệp chuyển phát hàng đầu cho thấy, tốc độ tăng trưởng doanh thu từ dịch vụ chuyển phát từ 62% đến 200%. 261 Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 1 năm 2018 Năm 2014, doanh thu bán lẻ TMĐT của Việt Nam ước tính đạt 2,97 tỷ USD, chiếm khoảng 2,12% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng. Với mức tăng trưởng trung bình khoảng 29% mỗi năm, đến năm 2017, thống kê ban đầu cho thấy quy mô thị trường bán lẻ đạt khoảng 6,2 tỷ USD, tăng 24% so với năm 2016, chiếm 3,6% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Dự kiến, doanh số TMĐT B2C tăng 20%/năm, đạt 10 tỷ USD vào năm 2020, chiếm 5% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước; 30% dân số tham gia mua sắm trực tuyến, với giá trị mua hàng trực tuyến đạt trung bình 350 USD/người/năm. Hình 1. Tăng trưởng doanh số TMĐT B2C tại Việt Nam giai đoạn 2014 – 2016 Nguồn: Báo cáo TMĐT Việt Nam 2017 - Cục TMĐT & Kinh tế số - Bộ Công thương Năm 2017 là năm đánh dấu cho sự tăng trưởng của xu hướng mua sắm qua các ứng dụng trên thiết bị di động với 41% người sử dụng, tăng 13% so với năm 2016. Tuy nhiên, tập quán mua sắm nhỏ lẻ và thói quen dùng tiền mặt của người tiêu dùng Việt Nam là một vấn đề khó có thể khắc phục trong ngắn hạn. Đây là một trong những lực cản khá lớn cho việc xây dựng các mô hình TMĐT hoàn chỉnh, trong đó toàn bộ chu trình thương mại được tiến hành trên môi trường điện tử. Năm 2016, khảo sát cho thấy hơn 89% người tiêu dùng mặc dù lựa chọn mua sắm trực tuyến nhưng vẫn lựa chọn phương thức nhận hàng trả tiền (COD). Hình thức thanh toán COD dẫn đến việc doanh nghiệp bán hàng cần có một lực lượng lớn phục vụ khâu giao hàng và thu tiền, thay vì có thể sử dụng dịch vụ giao nhận của các công ty bưu chính hay chuyển phát. Việc này cũng đưa đến một hệ lụy là khó xây dựng những hệ thống TMĐT tập trung với quy mô lớn và độ chuyên nghiệp hóa cao. Hình 2: Tỷ lệ doanh nghiệp tham gia sàn TMĐT qua các năm Nguồn: Báo cáo ...