Quy trình thiết kế hệ thống bài tập tình huống để tổ chức dạy học môn Lí luận dạy học sinh học - chương trình đào tạo cử nhân sư phạm sinh học

Bài tập tình huống được sắp xếp thành hệ thống, thuận tiện cho việc quản lí, sử dụng với mục đích dạy học khác nhau của giảng viên. Bài viết đề cập đến nguyên tắc và quy trình biên soạn hệ thống bài tập tình huống cho môn Lí luận dạy học Sinh học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quy trình thiết kế hệ thống bài tập tình huống để tổ chức dạy học môn Lí luận dạy học sinh học - chương trình đào tạo cử nhân sư phạm sinh học JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci., 2014, Vol. 59, No. 8, pp. 112-119 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn QUY TRÌNH THIẾT KẾ HỆ THỐNG BÀI TẬP TÌNH HUỐNG ĐỂ TỔ CHỨCDẠY HỌC MÔN LÍ LUẬN DẠY HỌC SINH HỌC - CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO CỬ NHÂN SƯ PHẠM SINH HỌC Đinh Quang Báo1 , An Biên Thùy2 1 Viện nghiên cứu sư phạm, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội; 2 Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 Tóm tắt. Sử dụng bài tập tình huống để tổ chức rèn kĩ năng dạy học cho sinh viên là biện pháp tiếp cận phát triển năng lực của chương trình đào tạo sư phạm. Một bài tập tình huống tốt trước hết phải phản ánh thực tế quá trình dạy học đã và đang diễn ra “rất sinh động” ở trường phổ thông. Bài tập tình huống được sắp xếp thành hệ thống, thuận tiện cho việc quản lí, sử dụng với mục đích dạy học khác nhau của giảng viên. Trong phạm vi bài báo này, chúng tôi đề cập đến nguyên tắc và quy trình biên soạn hệ thống bài tập tình huống cho môn Lí luận dạy học Sinh học. Từ khóa: Bài tập tình huống, phương pháp dạy học.1. Mở đầu Bài tập tình huống trong dạy học Sinh học là phương tiện dạy học chứa đựng những tìnhhuống khó khăn căng thẳng về trí tuệ đòi hỏi người học phải nhận thức (tư duy phê phán) và giảiquyết (các mức độ giải quyết vấn đề), từ đó hình thành kĩ năng chung trong dạy học môn Sinh học.Trong dạy học môn Lí luận dạy học Sinh học, phần lớn bài tập tình huống tập trung hình thành vàphát triển nhiều kĩ năng dạy học Sinh học [2,6]; khi sử dụng ít tính đến trật tự tuyến tính trong quátrình rèn các môn nghiệp vụ giảng dạy Sinh học [2]; xây dựng chủ yếu dựa trên nguồn tư liệu gắnliền nội dung môn học, nội dung chương trình Sinh học trung học phổ thông do đó ít kích thíchđược mong muốn giải quyết vấn đề của người học trong quá trình học tập. Để bài tập tình huốngthực sự là công cụ rèn luyện kĩ năng dạy học Sinh học theo định hướng tiếp cận phát triển năng lựcchương trình đào tạo sư phạm, giúp sinh viên thích ứng nhanh với quá trình dạy học trong tươnglai, bài tập tình huống cần được xây dựng tuân theo nguyên tắc và quy trình xây dựng hợp lí, dựatrên cơ sở khai thác tối đa nguồn tư liệu thực tiễn phản ánh quá trình dạy học môn Sinh học đangdiễn ra ở trường phổ thông hiện nay.Ngày nhận bài: 15/07/2014. Ngày nhận đăng: 20/11/2014.Liên hệ: Đinh Quang Báo, e-mail: baodq@hneu.edu.vn.112 Quy trình thiết kế hệ thống bài tập tình huống để tổ chức dạy học môn Lí luận dạy học Sinh học...2. Nội dung nghiên cứu2.1. Kết quả nghiên cứu2.1.1. Nguyên tắc xây dựng hệ thống bài tập tình huống a. Hệ thống bài tập tình huống bám sát chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học phổthông, chuẩn đầu ra tương ứng với ngành đào tạo Mục đích quá trình đào tạo ở trường sư phạm là tạo ra giáo viên có năng lực giáo dục, dạyhọc. Năng lực dạy học chỉ được bộc lộ thông qua hoạt động tác nghiệp. Hoạt động đó rất đa dạngnhằm thích ứng với các tình huống khác nhau trong thực tiễn giáo dục, dạy học. Đào tạo giáo viênchỉ có hiệu quả khi đặt sinh viên vào thực tiễn nghề nghiệp đa dạng ở nhà trường phổ thông.Thựctiễn dạy học phải được mô hình hóa thành công cụ sư phạm để tổ chức sinh viên học nghề trongquá trình đào tạo. Mô hình dạy học phải có cấu trúc tương ứng với chuẩn nghề nghiệp giáo viên.Hệ thống bài tập tình huống là các công cụ thao tác để đào tạo năng lực nghề nghiệp cho sinh viênthích ứng với mô hình thực tiễn hoạt động giáo dục, dạy học ở nhà trường phổ thông. Hệ thống bàitập tình huống bám sát chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông (điều 6, tiêu chuẩn 3) [7]và được cụ thể hóa một lần nữa trong chuẩn đào tạo của ngành Sư phạm Sinh học của Trường Đạihọc Sư phạm [8]. b. Hệ thống bài tập tình huống đảm bảo tính hệ thống Vận dụng quan điểm hệ thống vào việc biên soạn hệ thống bài tập cho môn học thể hiện: - Hệ thống bài tập được cấu thành bởi các dạng bài tập hướng vào rèn luyện hai nhóm kĩnăng dạy học cơ bản là nhóm kĩ năng soạn bài và nhóm kĩ năng thể hiện bài giảng. Từ những nhómbài tập rèn kĩ năng dạy học cơ bản lại chia thành các bài tập nhỏ hơn nhằm tập trung hơn cho cáckĩ năng bộ phận. Các bài tập tình huống trong hệ thống bài tập có mối quan hệ chặt chẽ với nhau,bài tập trước là cơ sở, nền tảng thực hiện bài tập sau, bài tập sau là sự cụ thể hóa, củng cố vữngchắc hơn bài tập trước. Toàn bộ hệ thống bài tập tình huống sẽ góp phần giúp sinh viên nắm vữngkiến thức, hình thành và phát triển kĩ năng dạy học cơ bản [5]. - Hệ thống bài tập được phân bố mềm dẻo, phù hợp với từng chủ điểm nội dung môn Líluận dạy học Sinh học. Sở dĩ có cách bố trí này là do vì có những bài tập ...