Thơ nữ đương đại và hành trình xác lập bản thể

Thơ nữ đương đại Việt Nam giai đoạn từ 1986 đến nay phát triển hết sức đa dạng, phong phú và có những đóng góp rất lớn đối với quá trình đổi mới, hội nhập thơ Việt trên cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật. Khi nghiên cứu mảng thơ ca này, ở phương diện chủ đề tư tưởng, chúng tôi nhận thấy việc các nhà thơ nữ thể hiện việc xác lập bản thể rất mạnh mẽ, dứt khoát như một tiếng nói khẳng định quyền năng của giới mình. Đây là nội dung chúng tôi đặt ra và luận giải trong bài viết này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thơ nữ đương đại và hành trình xác lập bản thểJOURNAL OF SCIENCE OF HNUESocial Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 7, pp. 56-63This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vnDOI: 10.18173/2354-1067.2017-0062THƠ NỮ ĐƯƠNG ĐẠI VÀ HÀNH TRÌNH XÁC LẬP BẢN THỂNguyễn Thị HưởngHọc viện Khoa học Xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt NamTóm tắt. Thơ nữ đương đại Việt Nam giai đoạn từ 1986 đến nay phát triển hết sức đa dạng,phong phú và có những đóng góp rất lớn đối với quá trình đổi mới, hội nhập thơ Việt trêncả hai phương diện nội dung và nghệ thuật. Khi nghiên cứu mảng thơ ca này, ở phươngdiện chủ đề tư tưởng, chúng tôi nhận thấy việc các nhà thơ nữ thể hiện việc xác lập bản thểrất mạnh mẽ, dứt khoát như một tiếng nói khẳng định quyền năng của giới mình. Đây lànội dung chúng tôi đặt ra và luận giải trong bài viết này.Từ khóa: Thơ nữ đương đại, văn học nữ quyền, ý thức nữ quyền, thiên tính nữ, bản năng nữ.1.Mở đầuVăn học nữ quyền không phải là văn học mang nội dung nữ quyền mà là sự ý thức, khả năngphản kháng và giải trung tâm [1-4]. Đó là ý thức chấp nhận thân phận người nữ như là một đặc thùtâm sinh lí nhưng phản kháng lại mọi bất công mang tính lịch sử và văn hóa dành cho nữ giới, từđó giải trung tâm nam quyền với những thiết chế cũ với cái nhìn lệch lạc, triệt tiêu bản thể nữ. Bởivậy, hành trình xác lập bản thể nữ là nấc thang đầu tiên nhằm khẳng định đặc thù giới, xác tín cábiệt nữ. Hành trình này được các nhà thơ nữ Việt Nam đương đại diễn ngôn bằng việc tự ý thức vềthân thể nữ, khẳng định thiên tính nữ và nhìn sâu hơn vào bản năng nữ. Ở cấp độ nào, các tác giảnữ đương đại cũng cho thấy một cái nhìn chân thật, một cách thể hiện trung thực và một nội hàmmang giá trị nhân văn sâu sắc.2.2.1.Nội dung nghiên cứuTự ý thức về thân thể nữ như một ưu thế thiên tạoKhi xem vấn đề vóc dáng của người phụ nữ được đề cập đến trong thơ như một biểu hiệncủa ý thức nữ quyền không hẳn là sự suy luận từ nội tại văn bản tác phẩm. Biểu hiện này còn cầnđược lí giải như một trạng thái ý thức xã hội. Thực tế nghiên cứu xã hội học gần đây đã cho thấynhu cầu chiêm ngưỡng thân thể người phụ nữ đang diễn ra ngày càng cao. Chẳng hạn như ảnhnude trở thành một loại hình nghệ thuật hoặc người ta dùng mọi cách để thu hút sự chú ý của xãhội hướng về việc nhìn ngắm thân thể mình. Không khó tìm thấy những cụm từ “show hàng”, “lộhàng” trên mạng internet là vì thế. Ở đây chưa bàn tới tính chất chuẩn mực hay lệch chuẩn dướicái nhìn đạo đức mà nó phản ánh một cách nhìn, một quan niệm mới của người phụ nữ thời hiệnđại về chính bản thân họ.Ngày nhận bài: 1/4/2016. Ngày nhận đăng: 2/7/2017Liên hệ: Nguyễn Thị Hưởng, e-mail: nguyenhuonggass@gmail.com56Thơ nữ đương đại và hành trình xác lập bản thểPhái nữ luôn đi cùng với phái tính. Người phụ nữ từ khi sinh ra đã được trời phú cho mộtvẻ đẹp hấp dẫn đầy cuốn hút với những đường cong gợi cảm. Phái nữ vì thế đồng nghĩa với pháiđẹp. Ý thức được mình đẹp và kiêu hãnh về điều đó chính là một giác ngộ cao về giá trị của giớinữ. Từ ý thức sâu sắc này, các nhà thơ nữ đã không ngần ngại phô diễn vẻ đẹp của mình và pháimình lên trang thơ một cách kiêu hãnh. Thân thể nữ với những đường cong đầy ám gợi đã trở thànhđối tượng khám phá của những cây bút nữ đương đại: “Em xinh đẹp như vùng đất mới/. . . / Nhữngđường cong khỏa vào sóng chữ” (Say nắng, Vi Thùy Linh) “Bao bọc em chiết xuất nữ tính đặcthù/ Để em cứ mãi thon thả vẻ đẹp không vội vã” (Hồng hồng tuyết tuyết, Vi Thùy Linh). Họ hiểuđược thế mạnh giới mà thượng đế ban tặng, hiểu được những uy lực kì diệu của nhan sắc. Họ hiểuđược sức hấp dẫn của những vẻ đẹp vĩnh cửu mang tên bản thể nữ. Đó là một sức mạnh có thể làmkhuất phục mọi uy quyền “Uy lực của em/ Một vẻ đẹp không luật lệ” (Mai, Dư Thị Hoàn). Đólà một “hiểm họa được tôn vinh”, được phụng thờ: “Kiêu hãnh dưới mặt trời/ Sắc đẹp - hiểm họađược tôn vinh” (Bản đồ tình yêu, Vi Thùy Linh). . .Phô diễn vẻ đẹp ngoại hình, thân thể được xem là thế mạnh của các cây bút nữ những nămgần đây. Có lẽ vốn được mệnh danh là phái đẹp nên các nhà thơ nữ đã chú ý đến những điểm nhấnđầy ấn tượng trên cơ thể mình như một đặc ân của tạo hóa ban cho để khẳng định vai trò và sự tồntại của mình trong thế giới. Họ ý thức được sức hấp dẫn tự nhiên của mình như những ưu thế thiêntạo. Họ không ngần ngại phô diễn những đường nét trên cơ thể mình lên trang thơ với ngòi bút tảnhiều hơn gợi. Sự “giải y” ấy là biểu hiện cao nhất của ý thức về vẻ đẹp tự nhiên thiên phú đầy nữtính của giới mình. Hơn thế nữa, họ còn tỏ ra hãnh diện khi biến những điểm nhấn ấy thành hấplực trước phái mạnh. Những hình khối trước đây Nguyễn Du miêu tả bằng thứ diễn ngôn hoa mĩ“Rõ ràng trong ngọc trắng ngà/ Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên” thì nay được Phạm Thị NgọcLiên vén bức màn ước lệ thời trung đại để người phụ nữ thời hiện đại mặc dù hiện lên trong đêmnhưng vẫn mang vẻ đẹp đến sững sờ: “Em xuống biển trần truồng/ vòng hông loang ánh bạc/ ...