THỰC HÀNH ĐỘNG VẬT HỌC (PHẦN HÌNH THÁI – GIẢI PHẪU) part 8

Số vảy vòng quanh thân có ý nghĩa phân loại ở bò sát, thường đạt 25 vảy ở Mabuya longicaudata. d) Đuôi Khá dày và có vảy phủ tương tự thân. Ranh giới giữa thân và đuôi là khe huyệt. Gốc đuôi con đực có cơ quan giao cấu. Trước khe huyệt có hàng vảy hậu môn nằm ngang, đôi khi phía trước có hàng vảy trước hậu môn nhỏ hơn. Chú ý khả năng tự cắt đuôi để tự vệ của Thằn lằn khi gặp nguy hiểm. Vị trí nơi đuôi tự cắt có khả năng tái sinh....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THỰC HÀNH ĐỘNG VẬT HỌC (PHẦN HÌNH THÁI – GIẢI PHẪU) part 8 97 thân có hai dải nâu kéo dài từ mắt tới đuôi. Số vảy vòng quanh thân có ý nghĩa phân loại ở bò sát, thường đạt 25 vảy ở Mabuya longicaudata. d) Đuôi Khá dày và có vảy phủ tương tự thân. Ranh giới giữa thân và đuôi là khe huyệt. Gốc đuôi con đực có cơ quan giao cấu. Trước khe huyệt có hàng vảy hậu môn nằm ngang, đôi khi phía trước có hàng vảy trước hậu môn nhỏ hơn. Chú ý khả năng tự cắt đuôi để tự vệ của Thằn lằn khi gặp nguy hiểm. Vị trí nơi đuôi tự cắt có khả năng tái sinh. Có thể phần đuôi tái sinh với phàn đuôi chính thức nhờ vào kích thước ngắn hơn và màu sắc sáng hơn, đồng thời có hơi thắt lại của phần đuôi tái sinh. 4.2 Nghiên cứu cấu tạo trong a) Hệ tuần hoàn + Tim nằm dưới đai ngực và được bao bọc trong xoang tim. Dùng kéo cắt bỏ xoang bao tim để quan sát tim (hình 8.11). Tim Thằn lằn gồm hai tâm nhĩ và một tâm thất. Tâm thất có thành dày, màu hồng nhạt, đỉnh hướng về phía sau thân. Hai tâm nhĩ ở phía trước tâm thất, có thành mỏng hơn và màu thẫm. + Từ tâm thất phát ra hai cung chủ động mạch đi về hai bên phải và trái. Từ cung chủ động mạch phải phát ra động mạch cảnh chung đi lên phía trên rồi chia đôi thành động mạch cảnh trái. Các động mạch cảnh mỗi bên liên hệ với cung chủ động mạch cùng bên qua ống cảnh. Hai cung chủ động mạch vòng về phía sau và hợp thành động mạch chủ lưng lẻ. Động mạch này là dòng máu chủ yếu đi nuôi nội quan, từ động mạch này máu được phân tới các cơ quan trong cơ thể ở xoang bụng. Động mạch dưói đòn trái và phải đều đi qua từ giữa cung chủ động mạch phải đưa máu vào chi trước. Tiếp tục nâng tâm nhĩ lên sẽ thấy ở mỗi bên có tĩnh mạch cảnh và tĩnh mạch dưới đòn đưa máu từ phần đầu và các chi trước. Đặt biệt ở Thằn lằn có Hình 8.11 Hệ tuần hoàn của thằn lằn tĩnh mạch đầu lẻ nằm lệch về phía bên phải. Các tĩnh mạch cảnh và tĩnh mạch 98 dưới đòn cùng bên hợp thành tĩnh mạch chủ trước đưa máu về xoang tĩnh mạch. Nâng tâm thất về phía trước sẽ thấy tĩnh mạch chủ sau tĩnh mạch này cũng đổ vào xoang tĩnh mạch. Máu tĩnh mạch từ xoang này đổ vào tâm nhĩ phải. Máu ở phần sau cơ thể theo tĩnh mạch bụng đổ vào gan. Máu ở ruột theo tĩnh mạch cửa gan cũng đổ vào gan. Máu ở gan theo tĩnh mạch gan đổ vào tĩnh mạch chủ sau. Máu ở thận theo hai tĩnh mạch thận cũng đổ vào tĩnh mạch chủ sau (hình 8.11). b) Cơ quan hô hấp Hai lỗ mũi ngoài mở ra phía trước mõm Thằn lằn thông với lỗ mũi trong - lỗ khoan ở phỉa trên vòm miệng. Phía sau gốc lưởi ở thềm miệng là hai khe thanh quản được giới hạn bởi đôi sụn hạt cau và dẩn vào khí quản là một ống dài cấu tạo bởi nhiều vòng sụn nâng đỡ n ằm ở mặt lưng của tim. Gạt tim lên phía trước quan sát hai phế quản ngắn dẫn đến phổi. Phổi Thằn lằn là hai túi xốp cấu tạo dạng tổ ong và thường bị gan che lấp một phần nhỏ (hình 8.12). c) Cơ quan tiêu hoá Bắt đầu đường tiêu hóa là miệng mở ra phía trướ c mõm. Xung quanh bở hàm trên và bờ hàm dưới có hàng răng nhỏ. Trong xoang miệng có lưỡi nằm trên thềm miệng. Lưỡi có đầu tù, thân chiếm trọn diện tích thềm miệng. Phía sau gốc lưỡi có khe thanh quản. Trên vòm miệng có lỗ Eustatchi thông với xoang miệng. Xoang miệng dẫn vào thực quản. Sau thực quản là dạ dày không lớn lắm so với ruột. Dạ dày được dính vào lưng nhờ mạc treo ruột. Tiếp sau là ruột tá. Ruột non và tá tràng khó phân biệt về kích thướt và ranh giới. Ruột non uống khúc vài lần rồi chuyển sang trực tràng trung gian giữa hai phần ruột này có manh tràng. Trực tràng đổ ra huyệt (hình 8.12). Tì là khối nhỏ màu đỏ sẫm nằm ở cuối mạc treo dạ dày. Gan lớn và hơi có dạng tam giác che phủ hầu hết các phần ruột. Phía sau gan chia Hình 8.12 Cấu tạo nội quan thằn lằn thành ba thuỳ, phía trước hẹp là đỉnh tam giác. 99 Túi mật hình khối bầu dục nằm giữa hai thuỳ gan trái và phải. Mật theo ống dẫn mật đổ vào tá tràng. Tuyến tụy là thể dài màu trắng dục và bám vào mạc treo của tá tràng. d) Cơ quan niệu sinh dục Gạt gan, ruột sang bên, tách mạt treo ruột sẽ dể dàng quan sát cơ quan niệu sinh dục (hình 8.4). + Thận là hậu thận đặc trưng cho động vật có màng ối. Thận Thằn lằn màu vàng nằm sát thành lưng vùng chậu. Muốn quan sát được phải tiến hành cắt bỏ phần trước đai chậu. Bóng đái nằm ở trước trực tràng. + Con đực có cơ quan sinh dục là đôi tinh hoàn hình bầu dục màu trắng dục. Tinh hoàn bên phải cao hơn tinh hoàn bên trái một chút. Bên cạnh tinh hoàn có phàn phụ tinh hoàn là hệ thống ống nhỏ uốn khúc nhiều lần và chuyển sang ống dẫn tinh hay ống Vonphơ. Phía trước tinh hoàn đôi khi còn thấy di tích ống Mulle. ...