Bài giảng dịch tễ học thú y part 1

Tham khảo tài liệu 'bài giảng dịch tễ học thú y part 1', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng dịch tễ học thú y part 1 BÀI GI NG D CH T H C THÚ Y Ngư i so n: Trương Hà Thái CHƯƠNG 1 M C TIÊU VÀ NHI M V CA D CH T H C I. M T VÀI KHÁI NI M CƠ B N V D CH T H C • Trong vài th p k g n đây v i nh ng thành t u c a y h c, thú y h c và các ngành khoa h c cơ b n khác nhi u quan ni m v m c tiêu, nhi m v và phương pháp d ch t h c đã có nh ng thay đ i khá sâu s c và phát tri n m nh m . • D ch t h c đã tr thành m t ngành khoa h c c a tư duy khách quan c v phương pháp nghiên c u và th c hành. 1 • D ch t h c phát tri n v i m t quan ni m bao trùm cơ b n là m i b nh tr ng c a con ngư i và đ ng v t không ph i x y ra m t cách ng u nhiên vô c mà t t c các b nh tr ng đ u có nh ng y u t quy đ nh nh t đ nh. • Nh ng y u t này đ u có th xác đ nh đư c nh s tìm tòi nghiên c u m t cách có h th ng v i các phương pháp d ch t h c. • D ch t h c nghiên c u m i hi n tư ng v s c kh e và nh ng tác đ ng qua l i gi a cơ th vi nh ng y u t n i, ngo i sinh có th liên quan đ n s c kh e. • V th c ch t là s n ph m c a m i tương tác gi a đ ng v t và nh ng y u t n i ngo i sinh đó, trong đó các thăng b ng sinh h c c a cơ th là nh ng bi u hi n ch th r t quan tr ng. • S tác đ ng qua l i đó s đưa đ n k t qu là trong nh ng đi u ki n nh t đ nh cơ th s th ng (kh e m nh, kh i b nh) ho c b b i (b b nh, ch t) trong nh ng đi u ki n c th nh t đ nh. • S phát tri n c a d ch t h c ngày càng đư c hoàn thi n nên m i m t th i kỳ có nh ng đ nh nghĩa v d ch t h c khác nhau, đi u đó nói lên s phát tri n c a môn h c qua t ng th i gian. 2 1. Sơ lư c l ch s phát tri n c a d ch t h c 1.1. D ch t h c y h c • Là môn khoa h c h c có t lâu đ i, Hipocrat là ngư i đ u tiên đ t n n móng cho môn khoa h c này. Ông quan ni m “S phát tri n b nh t t c a con ngư i và đ ng v t có th liên quan đ n nh ng y u t c a môi trư ng bên ngoài” • L ch s c a d ch t h c phát tri n qua nhi u th i kỳ, nhưng n i b t nh t là 3 c t m c đánh d u nh ng giai đo n phát tri n đ c bi t: John Graunt (1662): ngư i đ u tiên đ nh lư ng các hi n tư ng s c kho , b t đ u chú ý t i t n s m c, ch t các l a tu i, gi i tính khác nhau, ông cũng nh n th y d ch x y ra khác nhau nh ng năm khác nhau, nêu lên đư c đ c đi m c a các năm có d ch x y ra. William Farr 1983: đã có đóng góp r t nhi u cho vi c hình thành v phương pháp nghiên c u d ch t h c hi n đ i như: Đ nh nghĩa qu n th có nguy cơ, phương pháp so sánh gi a các đ i tư ng khác nhau, ch n nhóm so sánh, r t coi tr ng đ n các y u t có th nh hư ng đ n b nh ho c ch t theo nhóm tu i, th i gian phơi nhi m v i các y u t nguy cơ, theo tình tr ng s c kho chung. 3 John Snow kho ng nh ng năm 40 –50 c a th k 19: là ngư i đ u tiên đưa ra gi thuy t v m t y u t bên ngoài có liên quan ch t ch đivimt b nh (tuy gi thuy t này kho ng 30 năm sau m i đư c ki m ch ng). • Như v y John Snow là ngư i đ u tiên, là cha đ c a ngành d ch t h c, ông đã nêu đ y đ các thành ph n c a đ nh nghĩa d ch t h c và quan ni m đúng đ n v m t đ c p d ch t h c. 1.2. D ch t h c thú y • Có nhi u tài li u c c a Ai-c p, Hy L p, Trung Qu c, n Đ … đ c p đ n các b nh truy n nhi m c a đ ng v t: D i, U n ván, T thư… • Cũng t lâu con ngư i đã bi t phòng ch ng b nh t t cho mình và cho gia súc: h n ch phơi nhi m v i chu t đ gi m b nh d ch h ch, cách ly ngư i h i, l y v y đ u mùa s y khô đ phòng b nh… •M t s nhà h c gi n i ti ng như: Hipocrat, Xidenham, Rracatoro… đã có h c thuy t “m m truy n nhi m do phơi nhi m” ho c “h t nh gây b nh” và đ ra bi n pháp ch ng d ch. • Sau này có thêm m t s nhà khoa h c khác: Jenner, Xamoilovic, Kock, Pasteur và nhi u nhà bác h c khác đã góp công l n trong vi c nghiên c u các b nh truy n nhi m và môn d ch t h c. • Như v y có th th y d ch t h c đã có t r t lâu, nhưng đ gi i thích đ y đ thì d ch t h c là môn khoa h c còn tương đ i non tr . 4 1.3. nư c ta • Tài li u c ch b t đ u t th i Đinh, Ti n Lê, Lý, Tr n… đã có nh ng tài li u ghi chép v b nh d ch gia súc. • T th i H u Lê đã có nh ng quy đ nh v bi n pháp c n thi hành đ phòng ch ng d ch khi có gia súc ch t. • Đ n th k 18: Tu Tĩnh, Nguy n Gia Phan đã có nh ng tài li u ch a b nh cho gia súc. • Sau này tr i qua g n 100 năm dư i ách th ng tr c a th c dân Pháp tuy ngành thú y đã bư c đ u đư c hình thành và giai đo n này m c dù đã có áp d ng mts bi n pháp phòng tr d ch b nh nhưng d ch b nh c a gia súc v n thư ng xuyên x y ra. • Ch sau Cách m ng tháng Tám ngành thú y nư c ta m i th c s ...