Bài giảng dịch tễ học thú y part 2

Tham khảo tài liệu 'bài giảng dịch tễ học thú y part 2', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng dịch tễ học thú y part 2 Sơ đ chu trình nghiên c u d ch t Hình thành gi thuy t Nghiên c u Ki m đ nh gi Nghiên c u phân tích thuy t mô t Nghiên c u can thi p Nghiên c u th c nghi m Đánh giá Xây d ng mô hình d c h t CHƯƠNG 2 KHÁI NI M VÀ THU T NG DÙNG TRONG D CH T H C I. QUÁ TRÌNH T NHIÊN C A B NH • B t kỳ m t b nh nào cũng có th i gian ti n tri n nh t đ nh trên cơ th đ ng v t t tr ng thái kh e m nh, sau đó kh i ho c đ l i di ch ng ho c ch t. • Trong cùng m t lo i b nh có th khác nhau v m c đ , nhưng nhìn chung m i lo i b nh đ u có m t quá trình di n bi n t nhiên theo m t quy lu t riêng trong m t th i gian nh t đ nh. Quá trình đó đư c g i là quá trình t nhiên c a b nh, nghĩa là quá trình di n bi n c a b nh không có s can thi p đi u tr . • C n ph i xác đ nh quá trình t nhiên c a b nh m i có nh ng đ c p khác nhau trong vi c phòng ng a và ki m soát b nh. 17 1. Giai đo n c m nhi m • Đ nh nghĩa: là giai đo n b nh chưa phát tri n nhưng cơ th đã b t đ u có phơi nhi m v i y u t nguy cơ, có th làm cho cơ th s xu t hi n b nh tương ng. • Các y u t nguy cơ là nh ng y u t lý, hoá, sinh h c, xã h i h c… mà tác đ ng c a chúng làm tăng kh năng có th phát tri n m t b nh nh t đ nh. • Trong giai đo n này có nh ng y u t không thay đ i: tu i, tính bi t, loài, gi ng... và nh ng y u t có th thay đ i: v sinh, khí đ c, s c kh e, th c ăn, nư c u ng, các b nh khác... Chính nh ng y u t này có th làm tăng ho c gi m nguy cơ phát b nh. • Như v y, n u xác đ nh đư c các y u t nguy cơ thì s có th làm gi m ho c không phát b nh. Tuy nhiên không ph i t t c m i cá th có phơi nhi m v i các y u t nguy cơ đ u phát b nh, cũng không đ m b o r ng t t c m i cơ th không phơi nhi m v i y u t nguy cơ đ u s không phát b nh. • Do m i b nh đ u có nh ng lư i nguy cơ riêng không th phát hi n đư c h t trong các nghiên c u c a mình và không có d u hi u nào đ phát hi n m t cơ th đ ng v t đang giai đo n này. • Nhưng dù sao giai đo n c m nhi m này, vi c làm gi m nh , gi m hoàn toàn phơi nhi m v i y u t nguy cơ ch c ch n s làm gi m đư c kh năng phát tri n b nh hơn là các giai đo n mu n sau đó. • Nên đ h n ch kh năng phát b nh c n: chăm sóc t t, làm gi m hoàn toàn phơi nhi m v i y u t nguy cơ, làm gi m các y u t nguy cơ. 18 2. Giai đo n ti n lâm sàng • Cơ th chưa có tri u ch ng c a b nh nhưng b t đ u có nh ng thay đ i b nh lý do tác đ ng qua l i gi a cơ th và các y u t nguy cơ tuy nhiên nh ng thay đ i này dư i ngư ng b nh lý. Thí d : Trong m t s b nh truy n nhi m, trư c khi con v t có nh ng bi u hi n lâm sàng thì ngư i ta đã th y có s thay đ i v lư ng h ng c u trong máu, tuy nhiên s thay đ i này không nh hư ng đ n ch c năng sinh lý bình thư ng c a cơ th . 3. Giai đo n lâm sàng • Cơ th đã có nh ng thay đ i v ch c năng các tri u ch ng và d u hi u đ c trưng c a b nh đã th hi n ra bên ngoài. Do v y có th ch n đoán b nh qua nh ng bi u hi n lâm sàng. • Th c ra cho đ n nay, ngư i ta v n chưa hi u bi t đyđ v quá trình t nhiên đ i v i nhi u b nh, cũng như chưa đ v vi c t i sao có nh ng cá th phơi nhi m v i m t s y u t nguy cơ l i không có ti n tri n lâm sàng c a b nh. 4. Giai đo n sau lâm sàng • Sau giai đo n lâm sàng nhi u b nh ti n t i kh i hoàn toàn do t kh i ho c do đi u tr , sau m t giai đo n ph c h i ng n có ho c không có nh ng bi n ch ng c p tính. • Nhưng đ i v i m t s b nh dư i nh ng đi u ki n nh t đ nh, sau giai đo n lâm sàng có th đ l i di ch ng nh t th i (Newcastle, T huy t trùng, Lao…) ho c vĩnh vi n (Brucellosis, Đ u mùa...). 19 II. ĐI U KI N Đ B NH PHÁT SINH PHÁT TRI N 1. Quan ni m v nguyên nhân đa y u t • B nh tr ng phát sinh ra trong m t h sinh thái nh t đ nh, nên m t đ c p sinh thái h c là r t c n thi t trong d ch t h c đ gi i thích s n y sinh m t b nh tr ng. • Trong quan ni m và phương pháp d ch t h c hi n đ i ngư i ta không nh n m nh v m t y u t nào trong các đi u ki n đ b nh phát tri n. • “B t kỳ m t b nh nào đó n y sinh không ch liên quan đ n m t y u t đơn thu n mà liên quan đ n nhi u y u t khác nhau”. • Cho nên, trong quá trình phân tích d ch t h c c a b t kỳ b nh nào ph i ti n hành tìm hi u nguyên nhân, đó ph i bao g m m t chu i nh ng y u t tác đ ng ph i h p qua l i l n nhau. • Như v y, s phát sinh và phát tri n c a m t b nh nào đó liên quan đ n nhi u y u t căn nguyên khác nhau và s tác đ ng qua l i ...