Bài giảng Động vật học và phân loại động vật: Chương 4 - Nguyễn Hữu Trí

Bài giảng Động vật học và phân loại động vật: Chương 4 cung cấp những nội dung cơ bản về hệ nội tiết. Nội dung chính trong chương này gồm có: Khái quát hệ nội tiết, các tuyến nội tiết chính ở người. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Động vật học và phân loại động vật: Chương 4 - Nguyễn Hữu TríChương 4. HỆ NỘI TIẾTChương 5Hệ nội tiết4.1. Khái quát hệ nội tiết4.2. Các tuyến nội tiết chính ở người24/02/2016 11:17 SA1Nguyễn Hữu TríPheromoneNguyễn Hữu Trí• Tuyến nội tiết là những tuyến không có ống dẫn, chấttiết đổ thẳng vào máu, gọi là kích tố nội tiết (nội tiết tốhoặc hormone). Chúng khác hoàn toàn với các tuyếnngoại tiết.• Tuyến ngoại tiết là những tuyến có ống dẫn, chất dịchtiết theo ống dẫn đổ vào các xoang trong cơ thể (nhưcác tuyến tiêu hoá, tuyến sinh dục) hoặc đổ ra ngoàida, niêm mạc (như tuyến mồ hôi tuyến nước mắt).3Nguyễn Hữu TríHệ nội tiết ở động vật bậc cao• Hệ nội tiết là hệ thống các tuyến trong cơ thể người vàđộng vật bậc cao. Chúng được hình thành từ các tế bàotiết điển hình, một phần nhỏ từ các tế bào thần kinh tiết.• Hệ nội tiết bao gồm: tuyến yên, tuyến giáp trạng, tuyếncận giáp trạng, tuyến tuỵ, tuyến thượng thận, tuyến sinhsản, tuyến ức, tuyến tùng.• Các mô nội tiết cư trú ở các cơ quan cũng có chức năngnội tiết như dạ dày mô nội tiết tiết gastrin, lớp nội mạc tửcung có mô nội tiết sản xuất ra prostaglanding F2α v.v.• Hầu hết các đáp ứng của tuyến nội tiết chậm nhưng có tácdụng lâu dài.24/02/2016 11:17 SA2Hệ nội tiết (Endocrine System)Nhiều động vật sử dụngpheromone để đánh dấulãnhthổ,Cọpcái(Panthera tigris) sử dụngnước tiểu để đánh dấu vàocây, trong đó có chứapheromone được tiết từmột tuyến có mùi ở thânsau24/02/2016 11:17 SA24/02/2016 11:17 SA5Nguyễn Hữu Trí24/02/2016 11:17 SA4Nguyễn Hữu TríHệ nội tiết ở Động vật khôngxương sốngỞ động vật bậc thấp cấu tạo và chức năng của hệnội tiết còn chưa hoàn chỉnh, chỉ có một vài tuyếnở sâu bọ, côn trùng và giáp xác chất tiết chủ yếulà các feromon.24/02/2016 11:17 SA6Nguyễn Hữu TríCơ chế hormon kiểm soát quá trìnhbiến thái của bướm tằm, Bombyx mori.Quá trình hormon điềukhiển lột xác (ecdysone),được tổng hợp bởi tuyếntrước ngực (prothoracicgland), gây ra sự lột xác khigiảiphóng,juvenilehormone, được tổng hợpbởi tuyến gần não gọi làcorpora allata, xác định kếtquả của một quá trình biếnthái.Bướm cái của tằm tiết ra Bombikol,nhằm quyến rũ bướm đựcOng thợ đánh dấu đường bằngGeranion.Ong chúa tiết ra 9 – xetodecanic nhằmức chế quá trình phát triển buồng trứngcủa ong thợ và quyến rũ ong đực khigiao phối.24/02/2016 11:17 SA7Nguyễn Hữu Trí24/02/2016 11:17 SA8Nguyễn Hữu Trí24/02/2016 11:17 SA9Nguyễn Hữu Trí24/02/2016 11:17 SA10Nguyễn Hữu TríCấu tạo của Juvenile hormone (JH)Ecdyson và dẫn xuấtOOHCOOCH3HOOHOHHOHOOHOHHOMức độ cao của juvenile hormone ức chế quá trìnhhình thành nhộng (pupa) và cá thể trưởng thành.Do đó tại những bước cuối của quá trình biến tháiđiều quan trọng là tuyến corpora allata không tổnghợp một lượng lớn juvenile hormone.24/02/2016 11:17 SA11Nguyễn Hữu TríOH20-HydroxyecdysonEcdysonHOOOĐược tạo ra ở cơ quan Thoracic của côn trùng. Ecdyson vừa kíchthích biến thái vừa gây lột xác. JH ức chế sự biến thái nên đượccoi là chất đối kháng với Ecdyson.24/02/2016 11:17 SA12Nguyễn Hữu TríHệ nội tiết ở động vật bậc caoSự lột xác theo chu kỳtrong suốt đời sốngtrưởng thành cho phépcon vật sinh trưởngtrong thời gian ngắngiữa lần lột bộ xươngngoài cũ, cứng và lầnlàm cho cứng bộ xươngmới lớn hơn.24/02/2016 11:17 SA• Hormone do các tuyến nội tiết sinh ra thường vớimột lượng rất ít, nhưng có tác dụng sinh lý rấtlớn, ở một phạm vi rộng. Nó ảnh hưởng đến hoạtđộng của nhiều cơ quan, bộ phận, như làm tănggiảm trao đổi chất; đến nhiều quá trình tổng hợpvà phân giải các chất dinh dưỡng.• Tuyến nội tiết được chia ra thành 3 loại: tuyến nộitiết kiểu nang (tuyến giáp trạng), tuyến kiểu lưới(tuyến trên thận, tuyến cận giáp trạng), tuyến tảnmác (tuyến dịch hoàn, tuyến noãn sào)13Nguyễn Hữu TríHormone1514Nguyễn Hữu TríHai thuộc tính của hormonHormone là hoạt chất có hoạt tínhsinh học cao được hình thành trongmô hay một nhóm tế bào (thườngđược vận chuyển bằng đường tuầnhoàn đến nhóm tế bào khác cùng cơthể) có tác dụng đặc hiệu kích thíchhoặc ức chế các tế bào đích.Hormone đóng vai trò quan trongtrong việc điều hòa các hoạt động cơbản của cơ thể như trao đổi chất,phát triển, sinh sản.24/02/2016 11:17 SA24/02/2016 11:17 SATính đặc hiệu (specificity): có hiệu quả mộtcách chọn lọc. Cơ sở phân tử: thụ thể, sảnphẩm tương ứng ở cơ quan đích.Tính khuếch đại (amplifying capacity): mộtlượng nhỏ hormon tạo một phản ứng ảnhhưởng toàn thân. Một phân tử hormon kíchthích cho sự hình thành >1 triệu phân tử sảnphẩm ở tế bào đích.Nguyễn Hữu Trí24/02/2016 11:17 SA16Nguyễn Hữu Trí24/02/2016 11:17 SA18Nguyễn Hữu TríHệ thống kiểm soát ngược âmNegative Feedback Systems• Điều hòa việc tiết hormon• Hormon được giải phóng để điều hòa cơ thể đạt trạngthái cân bằng.– Đáp ứng nhanh– Chống lại những đi ...