Giáo trình học Vi sinh vật - GS.TS.Nguyễn Lân Dũng

Vi sinh vật (microorganisms) là những sinh vật nhỏ bé đến mức chỉ có thể thấy được chúng dưới kính hiểnvi quang học hay kính hiển vi điện tử. Vi sinh vật gây ra rất nhiều bệnh hiểm nghèo cho người, cho gia súc, giacầm. Tuy nhiên số vi sinh vật gây bệnh chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong thế giới vi sinh vật. Từ xa xưa người tađã biết ứng dụng các vi sinh vật có ích (tuy chưa hề biết tới sự tồn tại của chúng) để chế biến thực phẩm ( nhưnấu rượu, làm tương, mắm,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình học Vi sinh vật - GS.TS.Nguyễn Lân Dũng Lời ngỏ của giáo sư Nguyễn Lân Dũng Cùng bạn đọc. Vi sinh vật (microorganisms) là những sinh vật nhỏ bé đến mức chỉ có thể thấy được chúng d ưới kính hi ểnvi quang học hay kính hiển vi điện tử. Vi sinh vật gây ra rất nhiều bệnh hiểm nghèo cho ng ười, cho gia súc, giacầm. Tuy nhiên số vi sinh vật gây bệnh chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong thế giới vi sinh v ật. T ừ xa x ưa ng ười tađã biết ứng dụng các vi sinh vật có ích (tuy chưa hề biết tới sự tồn tại của chúng) để ch ế bi ến th ực ph ẩm ( nh ưnấu rượu, làm tương, mắm, nước mắm, giấm, sữa chua, chao, muối dưa, muối cà, ...), ủ phân, ngâm vỏ cây lấy sợi,xếp ải đất, trồng luân canh với cây họ Đậu...; hoặc sử dụng các biện pháp đ ể ngăn ch ặn tác hại c ủa vi sinh v ật(như ướp muối thịt, cá, làm mứt, phơi khô củ cải, tôm, cá...). Sau việc Leeuwenhoek phát hiện ra vi sinh vật và việc Louis Pasteur phát hiện ra bản chất của các vi sinhvật- từ đó khai sinh ra ngành Vi sinh vật học (Microbiology)- thì nhân lo ại bắt đ ầu quan tâm r ất nhi ều đ ến lĩnh v ựckhoa học mới mẻ này. Vi sinh vật học trở thành nền tảng cho sự phát triển của Công ngh ệ sinh h ọc(CNSH). Ng ười ta chia s ự pháttriển của CNSH ra thành 3 giai đoạn: * CNSH truyền thống là các quá trình dân dã nhằm chế biến , b ảo quản các lo ại th ực ph ẩm, x ử lý đ ất đai,phân bón để phục vụ nông nghiệp... * CNSH cận đại là quá trình sử dụng các nồi lên men công nghiệp để sản xu ất ở quy mô l ớn các s ản ph ẩmsinh học như mỳ chính (bột ngọt), lizin và các axít amin khác, các acid hữu cơ, các dung môi h ữu c ơ, ch ất khángsinh, một số vitamin (như vitamin B2, B12, C...), nhiều loại enzym... * CNSH hiện đại chia ra các lĩnh vực như CN di truyền (genetic engineering), công nghệ tế bào (cellengineering), công nghệ enzym và protein (enzyme/protein engineering), CN vi sinh vật/ CN lên men (microbialengineering / fermentation), CN môi trường (environmental engineering). CNSH hiện đại thường gắn liền với các cơthể mang gen tái tổ hợp ( recombination gene). Vi sinh vật học là khoa học nghiên cứu về các cơ thể hoặc các nhân tố quá nhỏ đến mức không th ấy đ ượcbằng mắt thường, tức là các vi sinh vật. Vi sinh vật học đang được giảng d ạy trong rât nhi ều tr ường Đ ại h ọc, Caođẳng, Trung học chuyên nghiệp và cũng được đề cập đến ít nhiều ở bậc phổ thông. Vi sinh vật học là nh ững ki ếnthức liên quan đến cuốc sống của mọi người. Bên cạnh giáo trình Vi sinh vật h ọc đã đ ược biên so ạn t ừ lâu và đãđược tái bản nhiều lần chúng tôi muốn cung cấp thêm cho đông đảo bạn đọc, nhất là các thầy cô giáo đang gi ảngdạy về vi sinh vật học tập tài liệu trình bày với nhiều tranh ảnh và sơ đồ, biểu đồ này. Có thể coi đây là phầntham khảo để thiết kế các bài giảng nhằm mục tiêu cập nhật với các tiến bộ của ngành khoa h ọc luôn luôn đ ổimới này. Để giúp các bạn trẻ tiếp cận được với sách báo nước ngoài, nhất là cập nhật kiến th ức qua Internet chúngtôi cố gắng viết thêm tiếng Anh sau các thuật ngữ khoa học và để nguyên các chú thích tiếng Anh trong hình v ẽ.Thông qua việc giáo viên hướng dẫn sinh viên điền tiếng Việt vào các hình vẽ sẽ giúp ích r ất nhi ều cho quá trìnhtự học của sinh viên. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp và đông đảo bạn đọc. Vì mục đích phục vụ phi lợi nhuận chúng tôi mong được lượng thứ việc đã sử dụng những hình ảnh thunhận qua Internet. GS.TS. Nguyễn Lân Dũng Trung tâm Công nghệ sinh học Đại học Quốc gia Hà Nội Lược sử nghiên cứu Vi sinh vật học 1546- Girolamo Fracastoro (1478, 1553). cho rằng các cơ thể nhỏ bé là tác nhân gây ra bệnh tật. Ông viếtbài thơ Syphilis sive de morbo gallico (1530) và từ tựa đề của bài thơ đó, người ta dùng đề đặt tên bệnh 1590-1608- Zacharias Janssen lần đầu tiên lắp ghép kính hiển vi. 1676- hoàn thiện kính hiển vi và khám phá ra thế giới vi sinh vật (mà ông gọi là anmalcules). 1688- Nhà vạn vật học người Ý Francisco Redi công bố nghiên cứu về sự phát sinh tự nhiên của giòi. 1765-1776- Spallanzani (1729-1799) công kích thuyết Phát sinh tự nhiên 1786- Müller đưa ra sự phân loại đầu tiên về vi khuẩn 1798- Edward Jenner nghĩ ra phương pháp chủng mủ đậu bò để phong ngừa bệnh đậu mùa 1838-1839- Schwann và Schleiden công bố Học thuyết tế bào. 1835-1844- Basi công bố bệnh của tằm do nấm gây nên và nhiều bệnh tật khác do vi sinh vật gây nên. 1847-1850- Semmelweis cho rằng bệnh sốt hậu sản lây truyền qua thầy thuốc và ki ến ngh ị dùng ph ươngpháp vô khuẩn để phòng bệnh. 1849- Snow nghiên cứu dịch tễ của bệnh tả ở vùng London. 1857- Louis Pasteur (1822-1895) chứng minh quá trình lên men lactic là gây nên bởi vi sinh vật. 1858- Virchov tuyên bố tế bào được sinh ra từ tế bào.1861- ...