Bài giảng Dịch tễ học thú y

Nội dung bài giảng trình bày về mục tiêu và nhiệm vụ của dịch tễ học, một vài khái niệm cơ bản về dịch tễ học và định nghĩa cơ bản về dịch tễ học thú y, quá trình lập luận dịch tễ học, phạm vi của dịch tễ học , vai trò, nhiệm vụ của dịch tễ học và chu trình nghiên cứu về dịch tễ học thú y.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Dịch tễ học thú y BÀI GI NG D CH T H C THÚ Y Ngư i so n: Trương Hà Thái CHƯƠNG 1 M C TIÊU VÀ NHI M V CA D CH T H C I. M T VÀI KHÁI NI M CƠ B N V D CH T H C• Trong vài th p k g n đây v i nh ng thành t u c a y h c, thú y h c và các ngành khoa h c cơ b n khác nhi u quan ni m v m c tiêu, nhi m v và phương pháp d ch t h c đã có nh ng thay đ i khá sâu s c và phát tri n m nh m .• D ch t h c đã tr thành m t ngành khoa h c c a tư duy khách quan c v phương pháp nghiên c u và th c hành. 1• D ch t h c phát tri n v i m t quan ni m bao trùm cơ b n là m i b nh tr ng c a con ngư i và đ ng v t không ph i x y ra m t cách ng u nhiên vô c mà t t c các b nh tr ng đ u có nh ng y u t quy đ nh nh t đ nh.• Nh ng y u t này đ u có th xác đ nh đư c nh s tìm tòi nghiên c u m t cách có h th ng v i các phương pháp d ch t h c.• D ch t h c nghiên c u m i hi n tư ng v s c kh e và nh ng tác đ ng qua l i gi a cơ th vi nh ng y u t n i, ngo i sinh có th liên quan đ n s c kh e.• V th c ch t là s n ph m c a m i tương tác gi a đ ng v t và nh ng y u t n i ngo i sinh đó, trong đó các thăng b ng sinh h c c a cơ th là nh ng bi u hi n ch th r t quan tr ng.• S tác đ ng qua l i đó s đưa đ n k t qu là trong nh ng đi u ki n nh t đ nh cơ th s th ng (kh e m nh, kh i b nh) ho c b b i (b b nh, ch t) trong nh ng đi u ki n c th nh t đ nh.• S phát tri n c a d ch t h c ngày càng đư c hoàn thi n nên m i m t th i kỳ có nh ng đ nh nghĩa v d ch t h c khác nhau, đi u đó nói lên s phát tri n c a môn h c qua t ng th i gian. 2 1. Sơ lư c l ch s phát tri n c a d ch t h c 1.1. D ch t h c y h c• Là môn khoa h c h c có t lâu đ i, Hipocrat là ngư i đ u tiên đ t n n móng cho môn khoa h c này. Ông quan ni m “S phát tri n b nh t t c a con ngư i và đ ng v t có th liên quan đ n nh ng y u t c a môi trư ng bên ngoài”• L ch s c a d ch t h c phát tri n qua nhi u th i kỳ, nhưng n i b t nh t là 3 c t m c đánh d u nh ng giai đo n phát tri n đ c bi t: John Graunt (1662): ngư i đ u tiên đ nh lư ng các hi n tư ng s c kho , b t đ u chú ý t i t n s m c, ch t các l a tu i, gi i tính khác nhau, ông cũng nh n th y d ch x y ra khác nhau nh ng năm khác nhau, nêu lên đư c đ c đi m c a các năm có d ch x y ra. William Farr 1983: đã có đóng góp r t nhi u cho vi c hình thành v phương pháp nghiên c u d ch t h c hi n đ i như: Đ nh nghĩa qu n th có nguy cơ, phương pháp so sánh gi a các đ i tư ng khác nhau, ch n nhóm so sánh, r t coi tr ng đ n các y u t có th nh hư ng đ n b nh ho c ch t theo nhóm tu i, th i gian phơi nhi m v i các y u t nguy cơ, theo tình tr ng s c kho chung. 3 John Snow kho ng nh ng năm 40 –50 c a th k 19: là ngư i đ u tiên đưa ra gi thuy t v m t y u t bên ngoài có liên quan ch t ch đivimt b nh (tuy gi thuy t này kho ng 30 năm sau m i đư c ki m ch ng).• Như v y John Snow là ngư i đ u tiên, là cha đ c a ngành d ch t h c, ông đã nêu đ y đ các thành ph n c a đ nh nghĩa d ch t h c và quan ni m đúng đ n v m t đ c p d ch t h c. 1.2. D ch t h c thú y• Có nhi u tài li u c c a Ai-c p, Hy L p, Trung Qu c, n Đ … đ c p đ n các b nh truy n nhi m c a đ ng v t: D i, U n ván, T thư…• Cũng t lâu con ngư i đã bi t phòng ch ng b nh t t cho mình và cho gia súc: h n ch phơi nhi m v i chu t đ gi m b nh d ch h ch, cách ly ngư i h i, l y v y đ u mùa s y khô đ phòng b nh…•M t s nhà h c gi n i ti ng như: Hipocrat, Xidenham, Rracatoro… đã có h c thuy t “m m truy n nhi m do phơi nhi m” ho c “h t nh gây b nh” và đ ra bi n pháp ch ng d ch.• Sau này có thêm m t s nhà khoa h c khác: Jenner, Xamoilovic, Kock, Pasteur và nhi u nhà bác h c khác đã góp công l n trong vi c nghiên c u các b nh truy n nhi m và môn d ch t h c.• Như v y có th th y d ch t h c đã có t r t lâu, nhưng đ gi i thích đ y đ thì d ch t h c là môn khoa h c còn tương đ i non tr . 4 1.3. nư c ta• Tài li u c ch b t đ u t th i Đinh, Ti n Lê, Lý, Tr n… đã có nh ng tài li u ghi chép v b nh d ch gia súc.• T th i H u Lê đã có nh ng quy đ nh v bi n pháp c n thi hành đ phòng ch ng d ch khi có gia súc ch t.• Đ n th k 18: Tu Tĩnh, Nguy n Gia Phan đã có nh ng tài li u ch a b nh cho gia súc.• Sau này tr i qua g n 100 năm dư i ách th ng tr c a th c dân Pháp tuy ngành thú y đã bư c đ u đư c hình thành và giai đo n này m c dù đã có áp d ng mts bi n pháp phòng tr d ch b nh nhưng d ch b nh c a gia súc v n thư ng xuyên x y ra.• Ch sau Cách m ng tháng Tám ngành thú y nư c ta m i th c s đư c x ...